Jako społeczeństwo starzejemy się, pojawiają się nowe problemy społeczne wynikające z nowych zjawisk, rozwoju technologii. Niestety, w rodzinach nie brakuje wciąż przemocy czy zerwanych więzi. Aby system pomocy społecznej był gotowy sprostać tym wyzwaniom, konieczne jest wzmocnienie pracowników tego sektora. Dlatego nieustannie Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej dba o poszerzanie ich wiedzy i wzmacnianie kompetencji. Właśnie od kwalifikacji i motywacji pracowników pomocy społecznej zależy poziom wsparcia, którą otrzyma każdy potrzebujący.
Zawodowych „pomagaczy” cechuje poczucie odpowiedzialności za mieszkańców potrzebujących wsparcia – mimo narastającego przeciążenia obowiązkami służbowymi. Dlatego często praca odbywa się kosztem ich dobrostanu psychicznego.
Pracownik socjalny – cichy bohater trudnych czasów
Na Mazowszu tylko w ośrodkach pomocy społecznej i powiatowych centrach pomocy rodzinie pracuje ponad 2300 pracowników socjalnych, a kolejni pracują w szpitalach, zakładach karnych, a także w organizacjach pozarządowych, które realizują zadania publiczne z zakresu pomocy społecznej.
Aby pracownik socjalny mógł sprawnie wykonywać swoje zadania, musi mieć odpowiednie specjalistyczne wykształcenie i nieustająco się rozwijać, bo jego praca to łączenie różnych dziedzin.
Pracownicy socjalni kojarzą się z analizą sytuacji, w której ktoś wymaga wsparcia w postaci świadczeń i kwalifikowania do uzyskania tych świadczeń. Jednak katalog zadań jest znacznie szerszy – to także pomoc w uzyskaniu poradnictwa dotyczącego możliwości rozwiązywania problemów. Sporo czasu i uwagi pracownicy socjalni poświęcają pobudzaniu społecznej aktywności i inspirowaniu działań samopomocowych, by osoby korzystające z ich pomocy mogły same zaspokoić niezbędne potrzeby życiowe.
Praca „pomagaczy” wiąże się często z ogromnym nadbagażem emocjonalnym. Bywa że jest wręcz niebezpieczna, gdy muszą interweniować w środowiskach nieradzących sobie np. z agresją. Najczęściej jednak właśnie dlatego wybrali ten zawód – by pomagać innym, by mierzyć się z trudnościami, by wspierać tych, którzy sobie nie radzą. W takiej pracy łatwo o wypalenie zawodowe, dlatego konieczne jest, by również o nich ktoś zadbał – chociażby zapewniając im bieżącą wiedzę ze wszystkich dziedzin, w których pracują, a także wzmacniając ich kompetencje.
Szkolenia celowane
– Stawiamy na rozwój i wsparcie kadr pomocowych nie tylko dlatego, że to nasz ustawowy obowiązek. Organizujemy szkolenia dobrane do ich potrzeb, konferencje tematyczne czy forum, bo wszystkie te formy służą inspiracji i integracji tego środowiska. Dziękuję wszystkim pracownikom kadr pomocy społecznej za ich troskę o drugiego człowieka i za to, że są obecni tam, gdzie pomoc jest najbardziej potrzebna – mówi Aleksander Kornatowski, dyrektor Mazowieckiego Centrum Polityki Społecznej.
Chcąc uchwycić potrzeby kadr pomocy społecznej, Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej co roku przeprowadza ankietę wśród pracowników jednostek pomocy społecznej oraz organizacji pozarządowych, by dowiedzieć się, jakie potrzeby szkoleniowe ma ta grupa. Analiza pozwala ustalić, jakie tematy są najbardziej pożądane i z podziałem na jakie grupy kadr je prowadzić. Na tej podstawie powstaje oferta szkoleń, które dla pracowników pomocy społecznej z całego Mazowsza są bezpłatne.
Wiedza, którą zdobywają podczas szkoleń, to nie tylko poprawa skuteczności interwencji, ale też nauka umiejętności radzenia sobie ze stresem, identyfikowania trudności w pracy, podnoszenia poziomu bezpieczeństwa, wzmocnienia kompetencji komunikacyjnych czy pracy w zespole. Wszystko to zapobiega wypaleniu zawodowemu. Poza tym lepsza jakościowa praca oznacza wyższą jakość wsparcia dla mieszkańców Mazowsza.
Postępująca profesjonalizacja
W 2020 roku zorganizowanych zostało osiem szkoleń dla 554 osób. Rok później było już 26 szkoleń on-line i 11 szkoleń stacjonarnych, z których skorzystało 1974 pracowników pomocy społecznej. W kolejnych latach rosło zainteresowanie i liczba zajęć. Do 2024 roku MCPS przeszkolił łącznie 7095 pracowników sektora pomocy społecznej.
Tylko na ten rok zaplanowane zostały 184 szkolenia – finansowane ze środków samorządu województwa, środków UE w ramach projektu FERS oraz środków budżetu państwa. Do tej pory odbyło się 136 z nich, w tym 106 trzydniowych szkoleń obowiązkowych dla członków zespołów interdyscyplinarnych i grup diagnostyczno-pomocowych w formule on-line i stacjonarnych dla 3 516 uczestników oraz 6 061 godzin superwizji dla 4 889 osób pracujących w obszarze przeciwdziałania przemocy domowej.
Wzmacnianie zarządzających pomocą
W ramach Forum Pomocy Społecznej na Mazowszu – tylko w tym roku odbyły się cztery spotkania dla kadry zarządzającej jednostkami pomocy społecznej. Były to wykłady z warsztatami prowadzonymi przez psychologa, których tematyka dotyczyła wyzwań stojących często właśnie przed menedżerami z tego obszaru: „Jak skutecznie motywować i angażować siebie i zespół”, „Trudne sytuacje w zarządzaniu zespołem”, „Równowaga między życiem zawodowym a prywatnym”, „Rozwijanie własnych zasobów i mocnych stron”.
Szkolenia są dla pracowników pomocy społecznej bezpłatne, co znacząco ułatwia udział w nich. Ale nie tylko dlatego cieszą się ogromnym zainteresowaniem, a miejsca rozchodzą się niezwykle szybko. Uczestnicy doceniają, że szkolenia zawsze odpowiadają na ich bieżące potrzeby – i te poszerzające wiedzę np. z zakresu prawa, zmieniających się procedur, i te dotyczące kompetencji miękkich. Z pozytywnym odbiorem spotyka się również fakt, że prowadzący to praktycy z ogromnym doświadczeniem, którym dzielą się z uczestnikami – również angażując do wspólnego rozwiązywania zadań czy odgrywania scen.
Pracownik socjalny – jak się widzi, jak go widzą
O tym, jak postrzega swoją pracę, mówi Joanna Anczarska – kierownik Zespołu ds. Usług w Ośrodku Pomocy Społecznej w Piasecznie:
– Tak naprawdę nie da się zaplanować dnia – każdego dnia czeka nas coś nowego. Czasem jest to coś ciekawego, czasem mniej, ale zawsze wymagającego. To praca, która jest nie tylko trudna, lecz także obciążająca psychicznie, ponieważ mamy do czynienia z bardzo różnymi sytuacjami i ludźmi. Zdarzają się momenty szczególnie trudne, które zapadają w pamięć i o których długo się myśli, ale są też chwile przyjemne – kiedy ktoś wyraża wdzięczność za pomoc, kiedy widzimy, że nasza praca naprawdę coś zmienia. To daje satysfakcję i siłę do dalszego działania.
Działalność pracowników socjalnych podsumowuje również Patrycja Bykowska – inspektor ds. administracyjno-organizacyjnych w Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej w Izabelinie:
– Na co dzień współpracuję z pracownikami socjalnymi. Widzę z bliska, jak trudną i wymagającą pracę wykonują – z czym się zmagają, jak często spotykają się z niesprawiedliwym traktowaniem czy niezrozumieniem ze strony mieszkańców. Wiele osób nie rozumie, że nie chodzi już o „dawanie zasiłków”, ale o wspieranie w usamodzielnieniu się – o to, by człowiek mógł stanąć na nogi, wejść z powrotem na rynek pracy, odzyskać sprawczość. Pracownicy socjalni muszą więc nie tylko znać przepisy i wystawiać decyzje administracyjne, ale też umieć pracować z człowiekiem – z empatią, cierpliwością i zrozumieniem. Praca socjalna to ogromny, często niedostrzegany wysiłek.
– Jeśli robimy to, co naprawdę lubimy, to nie jest to dla nas trudne. Ja swoją pracę lubię. Oczywiście bywa obciążająca, ale wiele zależy od naszego nastawienia. Tak jak często powtarzamy – wszystko zaczyna się w naszej głowie. Istnieje też sporo stereotypów dotyczących pracowników socjalnych. Czasem ludzie myślą, że jesteśmy „od zabierania”, że nie chcemy pomóc. A to nieprawda. Naszym zadaniem jest przede wszystkim wysłuchać człowieka, zrozumieć jego sytuację i wspólnie szukać rozwiązań. Pomoc nie zawsze oznacza wsparcie finansowe – często jest to po prostu rozmowa, doradztwo, kontakt z innymi specjalistami. Praca socjalna jest interdyscyplinarna i właśnie to uważam za jej największą wartość
– dodaje Katarzyna Tymińska, która pracuje w dziale usług opiekuńczych, w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Ostrowi Mazowieckiej.
Gabriela Tchórzewska – pracownik socjalny w Centrum Usług Społecznych w Milanówku podsumowuje:
– W swojej pracy uwielbiam to, że pomagam ludziom. Poza tym ten zawód daje ogromne możliwości rozwoju, bo nieustannie poszerzamy swoją wiedzę, uczestniczymy w szkoleniach, uczymy się nowych rzeczy, bo działamy równocześnie w kilku obszarach. Wielu osobom nasza praca kojarzy się jedynie z wywiadem środowiskowym i wypłatą pieniędzy, a na tym przecież się nie kończy, bo człowiek potrzebuje czegoś więcej niż tylko wsparcia finansowego. Ta praca to również wyzwania. Jednym z nich jest kwestia bezpieczeństwa. Nadal zdarza się, że pracujemy w trudnych środowiskach. Na szczęście obecnie mamy większe wsparcie – możemy współpracować z policją czy strażą miejską, które często towarzyszą nam podczas czynności służbowych w sytuacjach potencjalnie niebezpiecznych. Kolejnym wyzwaniem jest wypalenie zawodowe. Ta nasza wielozadaniowość, ciągłe rozszerzanie zakresu usług i obowiązków sprawia, że pracownicy bardzo szybko się wypalają. Bez odpowiednich narzędzi, takich jak superwizja, trudno się przed tym uchronić.
MCPS co roku organizuje z okazji Dnia Pracownika Socjalnego ogromne wydarzenie dla kadr pomocy społecznej – Mazowieckie Forum Społeczne. W tym roku odbędzie się ono 26 listopada 2025 r. (w godzinach 10:00–16:00) w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie. Współorganizatorem jest Urząd Miasta Stołecznego Warszawy. W tym dniu zostaną wręczone nagrody dla pracowników pomocy społecznej, którzy wyróżnili się działaniami, mającymi szczególny wpływ na rozwój usług społecznych na Mazowszu.
Więcej informacji z Mazowsza
Największe polskie firmy wspierają edukację na Mazowszu
Likwidujemy „białe plamy”! Rozwój opieki wczesnodziecięcej w województwie mazowieckim
Ponad 112 mln zł na inwestycje w mazowieckie szpitale dla wzmocnienia systemu ochrony ludności i obrony cywilnej
Mazowsze świętuje – 10. Edycja Mazowieckiej Marki Ekonomii Społecznej (MMES)
