W poniedziałek podczas sesji Rady Miejskiej w Radzyminie doszło do niecodziennego zdarzenia. Prezydium Rady złożyło rezygnację i opuściło salę obrad. Nie uchwalono budżetu na 2012 r., na co ostateczny termin minął 31 stycznia. Teraz budżet dla Radzymina określi Regionalna Izba Obrachunkowa.
Na dzień dzisiejszy fakty w Radzyminie są następujące: przewodnicząca i jej zastępcy podczas sesji rady 30 stycznia 2012 r. złożyli rezygnację. Tej rezygnacji rada nie przyjęła stosowną uchwałą. W przypadku rezygnacji przewodniczącego lub wiceprzewodniczącego rada gminy podejmuje uchwałę w sprawie przyjęcia tej rezygnacji nie później niż w ciągu jednego miesiąca od dnia złożenia rezygnacji. Niepodjęcie takiej uchwały w ciągu miesiąca od dnia złożenia rezygnacji jest równoznaczne z przyjęciem rezygnacji przez radę gminy z upływem ostatniego dnia miesiąca, w którym powinna być podjęta uchwała. Zgodnie z kwalifikacją prawną rada gminy ma prawo wyrażenia stanowiska ?w sprawie?, co może sugerować, że treść uchwały może przyjąć formę w równej mierze pozytywną, co i negatywną.To oznacza, że do dnia podjęcia uchwały przez radę gminy przewodniczący (odpowiednio wiceprzewodniczący), który złożył rezygnację, winien wykonywać obowiązki ustawowe, w tym w szczególności związane ze zwoływaniem obrad rady gminy.
Brak jest w obowiązujących przepisach prawa unormowania odnoszącego się do sytuacji, w której rezygnację złożyło całe prezydium rady, a rada gminy zakończyła obrady (sesję), nie podjąwszy uchwały o przyjęciu rezygnacji, natomiast składający rezygnację uchylają się od obowiązku zwołania kolejnej sesji rady gminy. Taką sytuację mamy w Radzyminie. Zrodził się problem ze wskazaniem podmiotu uprawnionego do zwołania kolejnej sesji rady gminy, gdyż zwoływanie sesji rady gminy należy wyłącznie do kompetencji przewodniczącego rady gminy bądź jego zastępcy. Organy nadzoru nad samorządem gminnym, jak również sąd administracyjny nie dysponują środkami umożliwiającymi wymuszenie na przewodniczącym, który złożył rezygnację, zwołania ? przed upływem terminu wynikającego z ustawy ? kolejnej sesji.
W przypadku odwołania lub przyjęcia rezygnacji przewodniczącego i wiceprzewodniczących oraz niewybrania w ich miejsce osób do pełnienia tych funkcji w terminie 30 dni od dnia przyjęcia rezygnacji albo od dnia odwołania sesję rady gminy, w celu wyboru przewodniczącego, zwołuje wojewoda. Sesja zwoływana jest na dzień przypadający w ciągu siedmiu dni po upływie terminu, o którym mowa w zdaniu pierwszym ust. 7. Sesję rady gminy do czasu wyboru przewodniczącego prowadzi najstarszy wiekiem radny obecny na sesji, który wyraził na to zgodę.
W sytuacji Gminy Radzymin można poddać pod rozwagę możliwość skorzystania ze środków nadzoru określonych w art. 96 ust. 1 bądź w art. 97 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym i w razie powtarzającego się naruszania przez radę gminy konstytucji lub ustaw sejm, na wniosek prezesa Rady Ministrów, może taką radę rozwiązać. Wówczas prezes Rady Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej, wyznacza osobę, która do czasu wyboru rady gminy pełni jej funkcję.
W literaturze przedmiotu podkreśla się, że: 1) powtarzające się naruszenia konstytucji lub ustaw mogą przybierać postać działań faktycznych, a także zaniechania realizacji ustawowych obowiązków (do których, jak się wydaje, można próbować zaliczyć nierealizowanie przez radę gminy ustawowych jej obowiązków, w tym związanych z działalnością uchwałodawczą, która może być podejmowana wyłącznie na sesjach rady gminy);
2) jednorazowe naruszenie Konstytucji RP lub ustaw nie wystarcza do zastosowania wobec organów gminy sankcji prawnych określonych w art. 96 cyt. ustawy. Naruszenie musi się powtarzać. Nie jest jednak wykluczone zastosowanie takich sankcji także w razie dwukrotnego tylko naruszenia prawa, jeżeli waga przewinień organów gminy jest dostatecznie duża.
W razie nierokującego nadziei na szybką poprawę i przedłużającego się braku skuteczności w wykonywaniu zadań publicznych przez organy gminy prezes Rady Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej, może zawiesić organy gminy i ustanowić zarząd komisaryczny na okres do dwóch lat, nie dłużej jednak niż do wyboru rady oraz wójta na kolejną kadencję. Ustanowienie zarządu komisarycznego może nastąpić po uprzednim przedstawieniu zarzutów organom gminy i wezwaniu ich do niezwłocznego przedłożenia programu poprawy sytuacji gminy. Komisarza rządowego powołuje prezes Rady Ministrów na wniosek wojewody, zgłoszony za pośrednictwem ministra właściwego do spraw administracji publicznej. Komisarz rządowy przejmuje wykonywanie zadań i kompetencji organów gminy z dniem powołania.
Z ustawy o samorządzie gminnym wynika, że warunkiem skorzystania z instytucji zawieszenia organów gminy i ustanowienia zarządu komisarycznego jest wykazanie przez organ nadzoru istnienia w konkretnym przypadku przedłużającego się braku skuteczności w wykonywaniu zadań publicznych należących do kompetencji gminy (których katalog został określony przede wszystkim w art. 7 ww. ustawy) przez organy gminy oraz brak nadziei na szybką poprawę sytuacji.
Przed zastosowaniem środka nadzoru w postaci zawieszenia organów samorządu niezbędne jest przedstawienie uprzednio organom zarzutów i wezwanie do niezwłocznego przedłożenia programu poprawy sytuacji. Ustawy ustrojowe nie wskazują wyraźnie, który organ winien wystosować powyższe wezwanie, ale wydaje się, że powinien być to prezes Rady Ministrów, który posiada kompetencje do zawieszenia organów.
Otwarte pozostaje pytanie: Co dalej z Radzyminem?
(Przygotowując powyższy artykuł skorzystałam z treści wystąpienia sekretarza stanu ? Tomasza Siemoniaka).
Teresa Urbanowska