Mariusz Gazda
Współczesne formy spółdzielczości finansowej rozwinęły się w Europie w połowie XIX wieku. Przyjmuje się, że pierwsze instytucje samopomocy finansowej i kredytu wzajemnego w formie spółdzielni powstały w Niemczech. Niemiecka spółdzielczość finansowa rozwijała się równolegle w dwóch formach. Pierwsza z nich to banki ludowe Schulzego z Delitzsch, które działały głównie w środowisku ludności robotniczej i drobnych handlowców w miastach. Realizowały one w pełni zasadę samopomocy finansowej. Druga forma to unie kredytowe F.W. Raiffeisena, działające głównie w środowisku wiejskim. Początkowo miały one charakter instytucji charytatywnych, świadczących pomoc najuboższym w oparciu o kapitał dostarczany przez zamożniejszych (tzw. patronów). W modelowym okresie były to niewielkie spółdzielnie bezudziałowe, prowadzące działalność niezarobkową. Te pierwsze formy spółdzielczości oszczędnościowo-kredytowej szybko powstały w innych krajach zachodniej Europy, najpierw w Belgii, Holandii, Francji i we Włoszech, potem rozprzestrzeniły się także w Europie Środkowej i Wschodniej. Emigranci opuszczający Europę przenieśli ideę i doświadczenia do Australii, Afryki i obu Ameryk.
Ruch spółdzielczości finansowej objął również ziemie polskie, rozwijając się już w okresie zaborów, gdy Polska była pozbawiona suwerenności. Zasady działania Kas były odmienne w różnych zaborach. Po I wojnie światowej, w wyniku, której Polska odzyskała niepodległość, wraz z odbudową kraju zaczęła się odradzać spółdzielczość oszczędnościowo-kredytowa. O tym, jak dynamiczny był jej rozwój w II Rzeczypospolitej, świadczy fakt, że w roku 1939 spółdzielnie oszczędnościowo-kredytowe stanowiły połowę wszystkich działających w Polsce spółdzielni, a ich liczba sięgała pięciu tysięcy. Po II wojnie światowej działalność wznowiło około 1300 spółdzielni funkcjonujących na podstawie swych przedwojennych statutów. Jednak ich samorządność nie trwała długo. Prawo ograniczało ich samodzielność aż do całkowitej likwidacji. Odbudowa spółdzielczości finansowej, działającej według systemu Raiffeisena (kasy świadczą usługi wyłącznie na rzecz swoich członków połączonych wspólną więzią społeczną, prowadzące działalność niezarobkową, przy społecznym pełnieniu funkcji w organach kasy), rozpocząła się dopiero z chwilą wejścia w życie ustawy o związkach zawodowych z dnia 23 maja 1991 roku, która dopuściła tworzenie spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych.
Dzisiaj w Polsce działa 68 Kas prowadząc swą działalność statutową w ponad 1600 oddziałach, obsługując ponad 1,5 mln. polskich rodzin.