Szóstego czerwca w siedzibie Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości odbyła się konferencja prasowa, na której zaprezentowano raport o stanie małych i średnich przedsiębiorstw (MSP) w skali kraju oraz poszczególnych regionów. Ich wielkość jest odwrotnie proporcjonalna w stosunku do roli jaką odgrywają. Znaczenie tego sektora jest więc bardzo duże a sytuacja – niestety – nienajlepsza.
Jest to już dziewiąta edycja raportu, który stanowi kontynuację inicjatywy zapoczątkowanej przez Polską Fundację Promocji i Rozwoju Małych i Średnich Przedsiębiorstw. Tegoroczny raport przedstawia również wyniki najnowszych badań wykonanych w 2005 roku na zlecenie PARP, a obejmujących takie zagadnienia jak: perspektywy rozwoju przedsiębiorczości akademickiej, ocenę skutków integracji europejskiej, zapotrzebowanie na pomoc publiczną w szkolenia w sektorze MSP. Uwzględniają one również opinie samych przedsiębiorców (ankiety) co świadczy o realistycznym podejściu autorów, chcących połączyć teorię z praktycznym doświadczeniem „graczy” sektora MSP
Warto przybliżyć definicję pomiotów MSP. Ustawa o swobodzie gospodarczej w artykułach 104-107 zalicza do tego sektora przedsiębiorców, którzy w jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych zatrudniali średniorocznie mniej niż 250 pracowników i osiągnęli obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów, usług nie przekraczający 50 milionów euro. Oczywiście jest to górna granica w ramach której polskie prawo wyróżnia jeszcze mikro- i małego przedsiębiorcę. O wartości tego sektora świadczą wyniki jego aktywności: pod koniec 2004 roku udział MSP w tworzeniu produktu krajowego brutto wyniósł 47,9% (w tym małe: 38,3% a średnie: 9,6%). Zatrudnia on ponad 70% pracujących w 11 województwach. Najważniejszym pracodawcą jest w Lubuskim i Zachodniopomorskim, gdzie duże przedsiębiorstwa generują zaledwie 21% zatrudnienia. Lękiem może napawać informacja, że od kilku lat obserwujemy wyraźne zahamowanie tendencji do tworzenia nowych jednostek gospodarczych. Równocześnie wzrasta ilość likwidowanych firm. W siedmiu regionach kraju zlikwidowano więcej mikro-firm niż powstało nowych. W 8 regionach podobna zależność spotkała firmy małe. Firmy średnie dotknęło to na terenie wszystkich badanych województw. Pewnym pocieszeniem może być fakt, iż technika badania tego zjawiska nie uwzględnia szarej strefy w naszym kraju a także specyfiki nowych form.
Małe i średnie przedsiębiorstwa z Mazowsza są krajowym liderem w wielu dziedzinach. Stanowią 91,1% podmiotów gospodarczych na terenie naszego województwa Przede wszystkim wyróżniają się wydajnością pracy (lider) oraz wysokimi nakładami inwestycyjnymi w przeliczeniu na pracującego. To tutaj jest również największa w Polsce liczba MSP z kapitałem zagranicznym (w porównaniu z liczbą ludności). W dziedzinie przedsiębiorczości mieszkańców, czyli ilością MSP na 100 osób, Mazowsze ustępuje tylko Zachodniopomorskiemu. Innowacyjność średnich przedsiębiorstw jest jedną z najwyższych w kraju, słabo jednak na tle innych województw wygląda innowacyjność firm małych. Odsetek firm średnich, które prowadziły prace badawczo rozwojowe w latach 2003-2004 był na Mazowszu najwyższy w kraju. Słabościami naszych przedsiębiorstw są: niewielkie znaczenie w nakładach inwestycyjnych oraz najniższy w Polsce udział w rynku pracy. Niski jest również poziom eksportu innowacji oraz ogólna innowacyjność małych firm, pod tym względem zajmujemy 10 lokatę w Polsce.
Raport wyraźnie ukazuje dobrą sytuację sektora MSP w kraju a szczególnie w naszym województwie. Trzeba jednak popracować nad wzrostem innowacyjności np. poprzez aktywne pośrednictwo między podmiotami gospodarczymi a naukowymi oraz uproszczeniem procedur administracyjnych. Sektor MSP można uznać za swoisty wskaźnik obrazujący stan naszej gospodarki. On reaguje najszybciej na zmiany z racji swej elastyczności i raczej niewielkiej odporności na ewentualne pogorszenie sytuacji gospodarczej. Zdumiewa mnie brak w raporcie odniesień do sytuacji pracowników tego sektora. Firma to nie tylko kapitał, ale i praca. Warto zbadać czy poprawa sytuacji materialnej ale i psychologicznej (w kontekście poczucia bezpieczeństwa i samorealizacji) nie wpłynie znacząco na sytuację MSP.