dr Ryszard Stańczak
Zdrowy narząd rodny to jeden z warunków pomyślnego przebiegu ciąży…
Przebudowa i przystosowanie się macicy do „przyjęcia” zapłodnionego jaja wymaga dużego wysiłku organizmu. W ciąży masa macicy wzrasta z 50 gramów do około 1.5 kg, a pojemność wynosi 15 litrów. Przez całą ciążę macica kurczy się, gdyż naczynia żylne w obrębie macicy są słabo umięśnione i skurcze pomagają je ukrwić i ożywiać. Zdrowy narząd rodny to jeden z warunków pomyślnego przebiegu ciąży.
Mniejsza odporność
Obniżenie odporności ciężarnej kobiety sprzyja stanom zapalnym w obrębie narządu rodnego i układu moczowego. Z tego powodu kobieta przed ciążą powinna zadbać o wyleczenie wszystkich stanów zapalnych. Następuje wzrost objętości wyrzutowej serca, pojemności, przerost mięśnia, zmiana położenia tzw. szmery czynnościowe w ciąży. Następuje przyśpieszenie czynności serca. U zdrowej ciężarnej pod wpływem hormonów ciążowych spada ciśnienie krwi skurczowe i rozkurczowe. Wzrasta ilości krwi krążącej o ok. 1,5 l. Nieprawidłowa morfologia na początku ciąży może powodować szereg patologii zarówno w organizmie kobiety, jak i rozwijającego się płodu – zapobiegamy więc niedokrwistości. Rosnąca w czasie ciąży macica zmienia topografię narządów w jamie brzusznej i klatce piersiowej. Wzrasta zużycie tlenu o ok. 15%, wzrasta wrażliwość na dwutlenek węgla, występuje tendencja do omdleń. Układ oddechowy pracuje dla dwojga. Najlepiej jest spędzać czas w przewietrzonych, niezadymionych pomieszczeniach i unikać infekcji układu oddechowego. Zdrowy układ moczowy – to dobra prognoza dla ciąży i kobiety. Zaburzone funkcjonowanie układu moczowego ma wpływ na powstawanie nadciśnienia w ciąży. Zmianie ulega przemiana materii w ciąży, rośnie zapotrzebowanie na składniki odżywcze węglowodany, białka, witaminy i składniki mineralne. Prawidłowy wzrost wagi ciała zależy od wagi początkowej waha się od 7 kg do 20 kg. W niedowadze tyjemy 20 kg , w prawidłowej wadze ok. 12 kg, w nadwadze do 7kg.
Pod koniec ciąży organizm kobiety zatrzymuje od 6 do 8 litrów wody jako składnik tkanek matki i płodu.
Zmieniony układ kostny
Hormony ciążowe powodują wzrost elastyczności tkanki łącznej, wzrost ruchomości stawów i wiązadeł oraz przyrost masy ciała, piersi i macicy. Po 20. tygodniu ciąży następują zmiany w kręgosłupie dotyczące jego fizjologicznych krzywizn. Pogłębia się lordoza lędźwiowa, kifoza piersiowa. Objawy tych zmian to: bóle krzyża, drętwienie rąk, kurcze łydek, rwy kulszowe, potykanie się oraz rozstępy. Dla zdrowego układu kostno-mięśniowo-stawowego profilaktyką jest odpowiednio dobrany zestaw ćwiczeń.
Zmiany w funkcjonowaniu układu endokrynnego wpływają na pracę wszystkich narządów ciężarnej i stany emocjonalne kobiety. Na dziewięć miesięcy zostaje zablokowane znane ustrojowi kobiety działanie hormonalne cyklu miesiączkowego: faza folikularna i faza owulacyjna. Na początku ciąży dominuje faza lutealna, którą wspomagają hormony łożyska od ok. 8 tygodnia ciąży. Zmienia się wydzielanie hormonów przysadki mózgowej, tarczycy, kory nadnerczy. U zdrowej ciężarnej sporo dzieje się w obszarze emocji w pierwszym, drugim i trzecim trymestrze. Są to ambiwalencje, lęki, nastroje depresyjne, chęci i niechęci do stanu ciąży, nadmierna troskliwość, obawa o utratę fizycznej atrakcyjności, nadpobudliwość, bierność, ogólnie rozumiana labilność emocjonalna.
Oprócz dbania o stan zdrowia kobiety i jej partnera należy także monitorować rozwój płodu w jego okresach rozwoju wewnątrzłonowego, szczególnie w okresie organogenezy, aby wcześnie wychwycić patologie i skierować ciężarną do ośrodka dysponującego odpowiednimi warunkami, dostosowanymi do stopnia ryzyka zagrożenia wcześniactwem.
Systematyczne badania
Współcześnie olbrzymią rolę w rozpoznaniu i monitorowaniu rozwoju ciąży odgrywa ultrasonografia (USG).
Ciąża jest szczególnym i fizjologicznym etapem w życiu kobiety i stanem ciągłej zmiany. Zagrożenia mogą wystąpić nagle, dlatego opieka zdrowotna ma szczególny charakter, ale nie może być tylko obowiązkiem służby zdrowia. W specyfikę opieki zdrowotnej musi zaangażować się kobieta i mężczyzna oraz ich najbliższe otoczenie.