28 października, na terenie Szkoły Podstawowej nr 1 w Markach odbyło się odsłonięcie pamiątkowej tablicy poświęconej nauczycielom i uczniom tajnego nauczania.
Edukacja w podziemiu – historia oporu
Październik 1939 roku – wojna dopiero co rozpoczęta, Polska rozdarta pomiędzy dwóch okupantów, a niemiecka administracja przystępuje do brutalnej likwidacji polskiego życia intelektualnego. Zakazane zostają lekcje języka polskiego, historii, geografii – podstaw, na których opiera się narodowa świadomość. W tych realiach rodzi się Tajna Organizacja Nauczycielska (TON) – jedna z największych podziemnych struktur edukacyjnych w okupowanej Europie.
Jej działalność obejmowała nie tylko prowadzenie tajnych lekcji w mieszkaniach, piwnicach i pod pozorem oficjalnych zajęć, ale też wsparcie dla nauczycieli, ochrona ściganych intelektualistów oraz pomoc więźniom politycznym.
Jak przypomniano podczas uroczystości, taka codzienna, cicha walka z okupantem toczyła się również tutaj – w Markach, Wołominie, Kobyłce, Radzyminie, Ząbkach, Strachówce i wielu innych miejscowościach powiatu wołomińskiego. To tu, w warunkach grożących więzieniem, deportacją, a nawet śmiercią, nauczyciele i uczniowie tworzyli szkoły ducha.
Marecka lekcja historii i odwagi
Uroczystość w Szkole Podstawowej nr 1 rozpoczęła się wzruszającym przedstawieniem przygotowanym przez uczniów. Młodzież w poruszający sposób przypomniała postaci lokalnych bohaterów – Jadwigi i Józefa Turskich, Władysława Wieczorka, Janiny i Zdzisława Dytnerskich, Marii Wąsowskiej i Bolesława Jasińskiego – nauczycieli, którzy z narażeniem życia kształcili młodych ludzi w duchu polskości.
– Historia mareckich szkół z czasów wojny to opowieść o cichej lekcji odwagi, która pozwoliła przetrwać polskiemu językowi, kulturze i narodowej pamięci – cytowano fragmenty specjalnie przygotowanej broszury, wydanej z okazji uroczystości.
Tablica pamięci i żywe przesłanie
W obecności uczniów, grona pedagogicznego, przedstawicieli władz i zaproszonych gości nastąpiło uroczyste odsłonięcie tablicy poświęconej tajnemu nauczaniu. Głos zabrali m.in. burmistrz Marek Jacek Orych, starosta wołomiński Arkadiusz Werelich oraz Renata Sobczak ze Związku Nauczycielstwa Polskiego, który zainicjował ten projekt upamiętnienia.
– Dziś oddajemy hołd tym, którzy w czasach największego mroku rozpalali światło wiedzy i nadziei – mówił burmistrz Orych, podkreślając wartość edukacji jako filaru wolności i niezależności.
Podobne tablice odsłaniane są w całym powiecie – tam, gdzie toczyła się niewidzialna, lecz kluczowa walka o przyszłość kolejnych pokoleń.
Dziedzictwo, które zobowiązuje
Współczesna szkoła – z dostępem do podręczników, sal lekcyjnych i nowoczesnych technologii – wydaje się oddalona od dramatycznej rzeczywistości wojennej. A jednak pamięć o tych, którzy nauczali w ukryciu, pozostaje ważnym elementem naszej tożsamości. Przypomina, że edukacja to nie tylko przekaz wiedzy, ale także budowanie charakteru i ducha wspólnoty. W Markach ten przekaz wybrzmiał wyjątkowo donośnie.
Więcej informacji z Marek
Magazyn kryzysowy w Markach. Nowe zaplecze dla ochrony ludności i obrony cywilnej
Marki – Zamknięcie parkingu obok urzędu miasta
Marki – Zbiórka dla schroniska na Jarmarku Świątecznym
Marki – Powiedz o tym komuś
