W ostatnich latach system edukacji przeszedł zmiany. Nauczyciel nie jest już w centrum zainteresowania, to miejsce zajął uczeń. Stawia się na rozwój osobowości dziecka, a tym samym kształtowanie człowieka naprawdę dojrzałego, niezależnego, twórczego. Taką formę edukacji od 1992 roku promuje Szkoła Aktywności Twórczej w Zielonce. O wpływie aktywności twórczej na rozwój i dorosłe życie dziecka rozmawiam z dr Mariuszem Samorajem jedną z osób (obok dyrektor dr Hanny Sandomierskiej), które współkreowały tę placówkę.– Aby zapewnić dziecku rozwój duchowy istnieje tylko jedna metoda – dorosły musi umożliwić mu ekspresję i zaspokojenie w działaniu pragnień i skłonności dziecka, unikać zaś tego, co w sposób naturalny przeszkadza jego spontaniczności. W jaki sposób Szkoła Aktywności Twórczej spełnia to zadanie?
– Sir Herbert Read estetyk, filozof, poeta angielski w książce ?Wychowanie przez sztukę?, sformułował metaforę: człowiek jak ptak posiada dwa skrzydła, jedno to ?skrzydło intelektu? wspaniale rozwinięte dzięki jednostronnym działaniom edukacyjnym, natomiast drugie ?skrzydło wyobraźni, twórczości, wrażliwości? jest okaleczone. Harmonię lotu może przywrócić wychowanie przez sztukę. W naszej szkole rozwijamy więc twórczą wyobraźnię poprzez rozszerzony program plastyki, muzyki, tańca, spotkania ze sztuką i kulturą. Rozwijamy, także twórczość intelektualną – wynalazczość. Corocznie prowadzimy Festiwal Naukowy, który wspomaga Wydział Matematyczno ? Przyrodniczy Szkoły Nauk Ścisłych Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Inspirujemy się dokonaniami ruchu pedagogicznego Nowe Wychowanie. W tej koncepcji nauczania aktywny jest uczeń, nauczyciel zaś inspiruje dziecko do jego własnych indywidualnych poszukiwań, wychodząc naprzeciw zainteresowaniom i uzdolnieniom wychowanka. Działania ucznia są więc wewnątrz motywowane, sprzyjające samokształceniu, autokreacji. Integracja treści nauczania daje pełny obraz zjawiska w procesie nauczania. Dzięki temu nauka staje się dla dzieci łatwa i przyjemna. Uczestnictwo w konkursach przedmiotowych wzmacnia motywację do efektywnej nauki, zapewnia wysoki poziom nauczania. Organizujemy coroczny Festiwal Teatralny. Dzieci prowadzą też gazetkę szkolną ?Omnibus?, wydawaną przez SAT. Dzięki jesiennym plenerowym warsztatom artystycznym dzieci mogły między innymi poznać tajniki batiku, ceramiki, różnych form przestrzennych, instalacji, grafiki, malarstwa plenerowego, szkiców architektury tak pięknych miejsc, jak choćby Krakowski Rynek i Tyniec. Na terenie naszej placówki posiadamy imponującą pracownię ceramiczną z piecem i kołem garncarskim. Zajęcia ceramiczne prowadzę już od klas ?0?. Organizujemy atrakcyjne zajęcia sportowe. między innymi z łucznictwa (wielokrotnie pierwsze miejsca w zawodach na poziomie Mazowsza). Poznajemy również polską kulturę różnych regionów poprzez podróże etnograficzne, od morza do Tatr. Odwiedziliśmy w tym celu między innymi Beskid Śląski, niezwykłym wydarzeniem było spotkanie z Józefem Brodą i warsztaty muzyczno-plastyczne. W ramach tych podróży uczyliśmy się rękodzielnictwa, tańców, słuchaliśmy muzyki ludowej wykonywanej przez zespół mniejszości litewskiej z Krasnowa. Co roku prowadzimy także warsztaty plastyki obrzędowej (pisanki, palmy, wycinanki), współpracując z Zofią Pacan z regionu opoczyńskiego. A ponieważ czasy się zmieniają kładziemy nacisk na wychowanie naszych uczniów na obywateli Europy. Stąd program ?Edukacja dla Europy?, który opracowaliśmy. Wówczas nasza pierwsza VIII klasa pojechała do Berlina, gdzie współpracowaliśmy ze szkołą artystyczną Jugendkunstschule. Realizując program, intensyfikowaliśmy naukę języków (byliśmy także we Francji w ramach programu Socrates Comenius). Ostatnio mieliśmy wymianę ze szkołą w Yorkshire.
– A jak można przygotować dziecko do życia w XXI wieku?
– Należy położyć nacisk na edukację humanistyczną, ekologiczną i politechniczną. Szczególną rolę odgrywają spotkania z kulturą i sztuką, jako szansą kształtowania postawy otwartej ? twórczej. Niezwykle ważne, ale także atrakcyjne są zajęcia informatyczne, w tym plastyczna twórczość w zakresie grafiki komputerowej.
– Jak wygląda zwykły dzień ucznia SAT?
– Zajęcia szkolne trwają od 9.00 do 15.45. Do 17.00 odbywają się zajęcia pozalekcyjne. Między lekcjami są przerwy śniadaniowe i obiadowe w estetycznej scenerii szkolnej stołówki. Staramy się by dzieci od klasy ?0? do klasy ?3? prowadzone były pod kierunkiem jednego nauczyciela. To pozwala dokładnie poznać dzieci, ich pasje, charaktery, upodobania i zdolności. Dzieci w naszej szkole czują się bezpiecznie. Nikt obcy nie ma możliwości dostania się na nasz teren. Szkoła jest nieduża, obiekt jest chroniony całą dobę, zaś rodzice, którzy przychodzą po swoje pociechy, muszą podpisać się na liście. O ile zaistnieją jakieś problemy wychowawcze rozwiązujemy je, mamy zatrudnionego psychologa i wykwalifikowaną kadrę pedagogiczną. Organizujemy spotkania z psychologiem dla rodziców, jak i wychowawców w ramach Centrum Umiejętności Wychowawczych w naszej szkole.
Tak wychowywane dzieci nie boją się świata, są spontaniczne, osiągają sukcesy. Cechuje je brak lęku związanego ze szkolnym stresem. Łatwość w wyrażaniu się i ekspresji jest efektem naszego działania. Tak kształtowani młodzi ludzie realizują później swe działania, zdolności artystyczne i techniczne. Widoczne jest, że nasza mała grupa szkolna (nie więcej niż 130 dzieci w całej szkole i kilkunastoosobowe klasy) łączy. Bywa, że nasi uczniowie wracają do szkoły, jako dorośli ludzie i chcą u nas pracować jako nauczyciele. Okazuje się, że byli uczniowie założyli internetowy klub, na którym wspominają naszą szkołę, umawiają się na spotkania. To niezwykle miłe, dla nas, nauczycieli.
Rozmawiała Sylwia Kowalska