Większość kobiet w czasie ciąży odczuwa bóle kręgosłupa. Pod wpływem zmian hormonalnych zmienia się konfiguracja układu kostno-stawowego miednicy i kręgosłupa. Organizm matki przygotowuje się do porodu…
Wszystkie zmiany adaptacyjne powodują zwiększenie elastyczności stawów miednicy i dolnego odcinka kręgosłupa co może być przyczyną dolegliwości bólowych. Rozwijający się płód może również w ostatnim trymestrze ciąży uciskać na splot lędźwiowo-krzyżowy.
Innym rodzajem dolegliwości bólowych są te występujące w trakcie samego aktu porodu tzw: bóle parte-krzyżowe, wynikające z ucisku rodzącego się dziecka na splot krzyżowy oraz dolny odcinek kręgosłupa jakim jest kość guziczka.
Dolegliwości bólowe najczęściej dotyczą dolnego odcinka kręgosłupa w jego lędźwiowo-krzyżowej części. Jednak nie rzadko występują również w odcinku szyjnym i piersiowym zwłaszcza w okolicy międzyłopatkowej.
Przygotowa organizm
Wynika to z gwałtownego przyrostku gruczołów piersiowych, co powoduje zwiększenie ciężaru piersi, obniżenie poziomów barków a co się z tym wiąże zmianę konfiguracji kręgosłupa, zwiększenie ucisku na stawy międzykręgowe a czasami na nerwy międzyżebrowe.
Jeżeli kobieta ma problemy z kręgosłupem powinna jeszcze przed zajściem w ciąże pomyśleć o przygotowaniu swojego organizmu do wysiłku związanego z ciąża i porodem.
Trudno jest zaproponować konkretne ćwiczenia, gdyż zależy to od wielu różnych czynników np.: okresu ciąży, budowy kobiety i jej wydolności fizycznej, innych schorzeń. Możemy jedynie przedstawić pewne zasady, którymi powinna kierować się kobieta podczas wykonywania ćwiczeń.
Jeżeli do czasu zajścia w ciąże, kobieta nie uprawiała systematycznego wysiłku fizycznego, to powinna rozpocząć pierwsze ćwiczenia po okiem doświadczonego rehabilitanta lub położnej ze ?Szkoły Rodzenia?. Pozwala to na wyuczenie prawidłowych nawyków oraz uniknięcie nieprzewidzianych kontuzji. Szczególnie zalecane są ćwiczenia w grupie, gdyż pozwala to kobiecie na wymianę doświadczeń i działa motywująco. Zalecane jest również, szczególnie w ostatnim trymestrze ciąży systematyczne stosowanie pozycji odciążających i relaksacyjnych. W trakcie układania zestawu ćwiczeń należy pamiętać o utrzymywaniu w sprawności całego organizmu i mięśni całego ciała. W warunkach codziennych kobiety w ciąży powinny pływać i ćwiczyć w basenie.
Wygodna pozycja snu
Dla dobrego samopoczucia bardzo ważna jest także odpowiednia pozycja w czasie snu, ale i łóżko w którym śpimy. Materac powinien być sprężysty, dopasowujący się do krzywizn kręgosłupa.
W przypadku leżenia na plecach wskazana jest niewielka podpórka w odcinku lędźwiowym, wyrównująca krzywiznę kręgosłupa. W pozycji na boku, podobną podpórkę stosujemy w odcinku lędźwiowym natomiast w odcinku szyjnym staramy się głowę ułożyć poziomo, czy to na poduszce (najlepiej ortopedycznej) bądź kocu.
Ma to szczególne znaczenie u kobiet, które z natury mają długa, wiotką szyję a mięśnie karku nie zapewniają dostatecznej stabilizacji kręgosłupa. Odpowiednie powolne wstawanie z łóżka jest również bardzo istotne dla prawidłowego, fizjologicznego obciążenia kręgosłupa.
Podczas tego wyjątkowego stanu, kobiety nie mogą zwalczać bólu za pomocą środków farmakologicznych, szczególnie w okresie organogenezy (I trymestr). Jednak jeśli ból jest wyjątkowo duży rozpoczynamy od podawania prostych leków przeciwbólowych (paracetamol, ibuprofen), możemy również podawać leki z komponentą rozluźniająca mięsnie i uspokajającą (pochodne benzodwuazepin). Należy jednak pamiętać, że żadnych leków nie wolno stosować bez porozumienia z lekarzem.
Częstym zabiegiem sprawiającym ulgę kobiecie w czasie porodu jest delikatny masaż w obrębie dolnego, lędźwiowo-krzyżowego odcinka kręgosłupa. Pomaga też w miarę możliwości częsta zmiana pozycji ciała przez kobietę.
Dla kręgosłupa kobiety bardzo ważny jest także proces kończący ciążę- poród. Wskazany jest poród w wodzie.
W trakcie takiej formy porodu rodząca przyjmuje bardziej korzystną pozycję niż tradycyjną na plecach. Woda zmniejszając siłę ciążenia zmniejsza obciążenia dla kręgosłupa, masuje mięśnie całego gorsetu mięśniowego oraz przez to, że jest cieplejsza niż temperatura powietrza powoduje ich relaksację.
dr n. Med Paweł Lis
Dyrektor Kliniki Rehabilitacji
Kręgosłupa i Narządów Ruchu
w Nowym Dworze
www.rehabilitacjanowydwor.com.