Mimo że przepisy dotyczące odwrotnego obciążenia VAT w branży budowlanej obowiązują od początku 2017 r. to nadal przysparzają wielu problemów i niejasności przedsiębiorcom. Podstawową trudnością jest konieczność określenia czy przedsiębiorca jest inwestorem, generalnym wykonawcą czy też podwykonawcą, gdzie tylko ostatni zobligowany jest stosować w obrocie faktury z odwrotnym obciążeniem przy realizacji usług budowlanych.
Podatek od usług budowlanych powinien rozliczać nabywca zamiast sprzedawcy, jeśli ten drugi działa jako podwykonawca, a że błąd przy definiowaniu swojej pozycji w kontrakcie wiąże się w przyszłości z koniecznością korekt w księgowości a tym samym dodatkowymi kosztami, dlatego ta trwoga wcale nikogo nie dziwi.
Najbardziej niejasne jest określenie czy członkowie konsorcjum przy umowie o roboty budowlane występują jako generalni wykonawcy czy też są podwykonawcami Lidera konsorcjum.
W zależności od przyjętych rozwiązań uczestnicy konsorcjum są podwykonawcami lidera lub bezpośrednim wykonawcą wobec zamawiającego. Ministerstwo Finansów w broszurce dotyczącej odwróconego obciążenia tłumaczy, że jeśli z zapisów umowy konsorcjum wynika, że każdy z konsorcjantów ma do zrealizowania określony zakres robót budowlanych, realizuje te roboty bezpośrednio na rzecz inwestora a w konsekwencji rozlicza się z wykonanych robót z inwestorem odrębnie, to należy uznać, że każdy z konsorcjantów jest bezpośrednim wykonawcą usług zleconych przez inwestora. Nie ma w tym przypadku zastosowania mechanizm odwróconego obciążenia i będą miały zastosowanie reguły ogólne, czyli konsorcjanta nie będzie obowiązywała nowelizacja ustawy w tym przypadku. Każdy z podatników wystawi fakturę z kwotą VAT i rozliczy go w swojej deklaracji, bez obaw o błędną interpretację przepisów. W innym przywoływanym przez resort przykładzie jeden z konsorcjantów reprezentuje całe konsorcjum przed inwestorem – we wszelkich kontaktach jest on podmiotem, który wystawia faktury za zrealizowane przez konsorcjum usługi, odpowiada za jakość i terminowość wykonanych usług, przyjmuje zapłatę, tj. pełni rolę lidera konsorcjum. W tym przypadku pozostali członkowie konsorcjum powinni zastosować odwrotne obciążenie, tj. wystawić fakturę bez VAT.
Zarówno Ministerstwo Finansów jak i praktyka podkreśla że każde z konsorcjów ma indywidualny charakter, dlatego ocena pod kątem obowiązku zastosowania odwrotnego obciążenia w zależności od wykonywanych przez jego członków usług powinna odbywać się w oparciu o analizę całokształtu okoliczności występujących w każdej konkretnej, indywidualnej sytuacji oraz w oparciu o umowę jaką strony związały swoje ścieżki biznesowe.
Marta Godlewska: Problemy z odwróconym obciążeniem w konsorcjum
