W ubiegłym miesiącu hucznie obchodzono 70. rocznicę inwazji sił sprzymierzonych w Normandii. Ta największa w dziejach wojskowości operacja desantowa walnie przyczyniła się do zakończenia II wojny światowej w Europie. Słusznie więc świętowano ten dzień. To ważna rocznica, ale … ważniejsza przed nami. Przed stu laty wybuchła wielka wojna narodów. Wojna, wymodlona przez Adama Mickiewicza, która przywróciła Polskę do życia! Coś, co nie miało prawa się wydarzyć, stało się. Zaborcy rzucili się sobie do gardeł i padli martwi. Powstała Polska. O tym, 1914 roku, warto więc coś powiedzieć. A zwłaszcza o Józefie Piłsudskim, bezsprzecznym bohaterze tych dni. Miał pod swoimi rozkazami tylko 11, może 12 tysięcy Strzelców a przeciwko sobie miliony… rodaków, hierarchów Kościoła i przywódców polskiej prawicy, ale to On zwyciężył. Cud? Nie sądzę, to tylko… Piłsudski!
Ze wspomnień Wiktora M.Czernowa, rosyjskiego rewolucjonisty. ?Pamiętam jak uderzyło nas coś niezwykłego i niepokojącego w wystąpieniu Józefa Piłsudskiego w początku 1914 roku. Ten władczy i energiczny przywódca polskiego socjalizmu zawsze wywierał na mnie wrażenie takie, że socjalizm był dla niego tylko środkiem a nacjonalizm celem. Wrażenie to zostało tylko umocnione przez wygłoszony w Paryżu, w styczniu 1914 roku jego referat w sali Towarzystwa Geograficznego; jego wywody pozostawiły mnie pod silnym wrażeniem. Piłsudski z przekonaniem przewidywał w najbliższej przyszłości austriacko ? rosyjską wojnę z powodu Bałkanów. Nie miał wątpliwości co do tego, że za Austrią staną ? a właściwie już stoją ? Niemcy. Wypowiedział następnie pewność, że Francja nie będzie mogła pozostać biernym świadkiem konfliktu: dzień, w którym Niemcy wystąpią otwarcie po stronie Austrii, spowoduje nazajutrz dla Francji konieczność z mocy obowiązującego go układu, interwencji po stronie Rosji. Wreszcie stwierdził, że Anglia nie będzie mogła pozostawić Francji na łaskę losu. Jeśli zaś połączone siły Anglii i Francji będą niedostateczne, wciągniętą będzie, prędzej czy później, po ich stronie Ameryka. Następnie analizując potencjał wojenny wszystkich tych mocarstw, Piłsudski postawił wyraźne pytanie: jaki będzie przebieg i czyim zwycięstwem zakończy się wojna? Jego odpowiedź brzmiała: Rosja będzie pobita przez Austrię i Niemcy, a te z kolei będą pobite przez siły anglo ? francuskie (lub anglo ? amerykańsko ? francuskie). Wschodnia Europa będzie pobita przez Europę środkową, a środkowa z kolei przez zachodnią. To wskazuje Polakom kierunek ich działań.?
Musiało więc powstać wojsko polskie! 6 sierpnia wyruszyła na wojnę pierwsza grupa. To do nich Józef Piłsudski powiedział: ?Żołnierze!… Spotkał was ten zaszczyt niezmierny, że pierwsi pójdziecie do Królestwa i przestąpicie granicę rosyjskiego zaboru, jako czołowa kolumna wojska polskiego idącego walczyć za oswobodzenie ojczyzny. Wszyscy jesteście równi wobec ofiar, jakie ponieść macie. Wszyscy jesteście żołnierzami. Nie naznaczam szarż, każę tylko doświadczeńszym wśród was pełnić funkcje dowódców. Szarże uzyskacie w bitwach. Każdy z was może zostać oficerem, jak również każdy oficer może znów zejść do szeregowców, czego oby nie było… Patrzę na was, jako na kadry, z których rozwinąć się ma przyszła armia polska, i pozdrawiam was, jako pierwszą kadrową kompanię.?
Wizjoner?
Edward M. Urbanowski