Przez dziewięć miesięcy ciąży dziecko żyje w tobie – rośnie i oddycha dzięki łożysku. Po tych miesiącach oczekiwania nareszcie widzisz małego, ale w pełni ukształtowanego człowieka i trudno ci uwierzyć, że jeszcze przed chwilą był częścią ciebie. Mała, niezależna istota, już przy pierwszym oddechu głośno obwieszcza swoje przybycie.
Początek życia – Nowe życie zaczyna się jako maleńka grupka komórek, która w ciągu pierwszego tygodnia (licząc czas od poczęcia) zagnieżdża się w błonie śluzowej wyścielającej ścianę macicy. Ten proces nazywamy implantacją. Komórki zewnętrznej ścianki zarodka wnikają w ścianę macicy za pomocą wypustek i łączą się z naczyniami krwionośnymi matki. To z nich właśnie tworzy się następnie łożysko. Z niektórych komórek powstanie pępowina i błony ochraniające dziecko.
W czwartym miesiącu ciąży łożysko jest już w pełni ukształtowane i wygląda jak płat wątroby. Składa się z pozornie splątanych naczyń krwionośnych. Naczynia krwionośne matki i dziecka są ściśle ze sobą połączone, ale ich krew się nie miesza. Tylko tlen, składniki odżywcze i produkty przemiany materii są przekazywane na drodze osmozy, przez półprzepuszczalne błony naczyń krwionośnych. W chwili porodu łożysko ma około 20 cm średnicy i waży około 1/6 masy nowonarodzonego dzidziusia.
Pępowina przypomina niebieskawozieloną zwiniętą linę. Zazwyczaj jest długości 60 cm, chociaż może mieć od 12 do 125 centymetrów. Łączy brzuch dziecka (w miejscu, gdzie później będzie pępek) z centralną częścią łożyska. Składa się z jednej żyły, dostarczającej do organizmu dziecka tlen i substancje odżywcze, i z dwóch
tętnic, odprowadzających dwutlenek węgla i produkty przemiany materii.
Bliźnięta jednojajowe mają wspólne łożysko, ale każde z nich jest z nim połączone oddzielną pępowiną. Łożyska różnią się rozmiarem i kształtem, chociaż na ekranie, w czasie badania USG, wyglądają podobnie – przypominają dysk. Większe łożysko może wskazywać na to, że urodzi się duże dziecko; gdy łożysko jest małe – prawdopodobnie i dziecko będzie mniejsze. W skrajnych wypadkach bardzo małe łożysko może dostarczać niewystarczającej ilości pożywienia. Wówczas dziecko rośnie wolniej.
Zdarza się to często, gdy w czasie ciąży kobieta pali papierosy. Również przy nadciśnieniu łożysko może być mniejsze. Powiększone łożysko częściej występuje u kobiet chorych na cukrzycę, po przebytych poważnych infekcjach wirusowych albo w przypadku
konfliktu serologicznego. Łożysko chroni dziecko przed większością infekcji bakteryjnych. Jednak nie jest w stanie ochronić go przed alkoholem, nikotyną, narkotykami, toksoplazmozą i niektórymi wirusami (np. wirusem różyczki).
Ryszard Stańczak