Termin menopauza oznacza ostatnią miesiączkę w życiu kobiety. Okres kilku lat przed i po menopauzie nazywa się przekwitaniem, inaczej klimakterium lub okresem okołomenopauzalnym.
Andropauza nazywana również przekwitaniem męskim rozpoczyna się u panów po 55. roku życia. W okresie tym dochodzi do stopniowej niewydolności hormonalnej jąder, ujawniającej się pod postacią niedoboru męskich hormonów.
Z wiekiem u Pań dochodzi do wygasania czynności jajników. Przestają w nich dojrzewać komórki jajowe oraz spada cykliczna produkcja hormonów płciowych – estrogenów i progesteronu. W konsekwencji błona śluzowa macicy nie jest już pobudzana do wzrostu i nie ulega cyklicznemu złuszczaniu. Objawia się to początkowo zaburzeniami miesiączkowania a następnie ich całkowitym zanikiem.
Średni wiek wystąpienia menopauzy u kobiet w Polsce wynosi 50 lat. Najczęściej występuje pomiędzy 45 a 55 rokiem życia. Objawy przekwitania mogą pojawić się na parę lat przed ostatnią miesiączką i zwykle utrzymują się przez kilka, a nawet kilkanaście lat po niej. Objawy przekwitania są związane z postępującym spadkiem produkcji hormonów jajnikowych, głównie estrogenów.
Ponadto wiele kobiet w okresie przekwitania skarży się na zmęczenie, zawroty i bóle głowy, mrowienie, drętwienie rąk, bóle kostno-stawowe, na utratę zainteresowania seksem i brak satysfakcji ze współżycia. Towarzyszą temu zaburzenia miesiączkowania. Powyższe objawy utrudniają nie tylko wykonywanie pracy zawodowej, ale i codziennych obowiązków domowych.
Estrogeny wypływają także na stan skóry i nabłonków. Ich niedobór, po menopauzie prowadzi do zmniejszenia syntezy białka, zwanego kolagenem. Powoduje to zmiany w skórze, która staje się bardziej sucha i pomarszczona. Można powiedzieć, że w tym okresie nasila się proces jej starzenia. Dochodzi również do zmian zanikowych w obrębie układu moczowo-płciowego. Objawia się to suchością śluzówek, co może być jedną z przyczyn bolesnego współżycia, zwiększoną podatnością dróg rodnych i układu moczowego na zakażenia.
Przedłużający się niedobór estrogenów jest przyczyną wielu niekorzystnych zmian w organizmie kobiety. Estrogeny należą do czynników chroniących kobiety przed rozwojem miażdżycy a zatem zawałem serca i udarem mózgu. Wśród laików panuje przekonanie, że zawał grozi tylko mężczyznom – oczywiście tak nie jest. Gdy brak jest czynnika ochronnego, jakim są estrogeny, zawał serca jest najczęstszą przyczyną zgonów wśród kobiet w wieku pomenopauzalnym.
Osteoporoza – czyli postępująca utrata masy kostnej. Odwapnione kości stają się łamliwe i nawet niewielki uraz może spowodować ich złamanie. Do najgroźniejszych należą złamania kości kręgosłupa oraz szyjki kości udowej, które prowadzi do ograniczenia aktywności życiowej, kalectwa a nawet śmierci.
COŚ DLA PANÓW
czyli andropauza – w życiu mężczyzny
Andropauza nazywana również przekwitaniem męskim rozpoczyna się u panów po 55. roku życia. W okresie tym dochodzi do stopniowej niewydolności hormonalnej jąder, ujawniającej się pod postacią niedoboru męskich hormonów. Obniżający się ich poziom ma niekorzystny wpływ na szereg funkcji organizmu mężczyzny. Prowadzi do zaburzeń w sferze życia płciowego, zmniejszenia sprawności fizycznej, a w niektórych przypadkach do rozwoju osteoporozy. Należy zaznaczyć, że spadek poziomu męskich hormonów u mężczyzn po 55 roku życia mężczyzny jest zjawiskiem fizjologicznym i wielu mężczyzn doskonale przystosowuje się do nowej sytuacji. Jednakże istnieje pewna grupa mężczyzn, którzy odczuwają szereg nieprzyjemnych dolegliwości w tym okresie.
Prawidłowe funkcjonowanie jąder oraz produkcja testosteronu jest uzależniona od prawidłowej czynności innych gruczołów wydzielania wewnętrznego.
Zaburzenia w czynności wewnątrzwydzielniczej jąder rzutują na funkcje całego organizmu lub poszczególne jego narządy. Podczas andropauzy poziom głównego hormonu męskiego testosteronu ulega stopniowemu obniżeniu. Testosteron jest najważniejszym hormonem wytwarzanym przez jądra odpowiedzialnym za rozwój drugo- i trzeciorzędowych cech płciowych oraz wpływie na rozwój masy mięśniowej. Ponadto wzmaga popęd płciowy oraz sprawność seksualną mężczyzny. Znany jest również jego korzystny pobudzający wpływ na aktywność psychiczną i fizyczną.
Prawidłowe funkcjonowanie jąder oraz produkcja testosteronu jest uzależniona od prawidłowej czynności innych gruczołów wydzielania wewnętrznego. Podstawowe znaczenie mają substancje tzw gonadotropiny wydzielane przez przysadkę- folitropina (FSH) oraz lutropina(LH). Prawidłowa regulacja wydzielania testosteronu, FSH i LH ma podstawowe znaczenie dla czynności jąder.
Zaburzenie tej regulacji może doprowadzić do niedoboru testosteronu. Okres andropauzy jest stanem, kiedy w wyniku starzenia się organizmu dochodzi do fizjologicznego spadku funkcji hormonalnej jąder. Stopniowo narastający niedobór testosteronu prowadzi do pojawienia się osłabienia, zaburzeń koncentracji, kłopotów z pamięcią, spowolnienia reakcji. Niejednokrotnie stwierdza się zmienność nastrojów, niekiedy z tendencją do depresji. Według specjalistów- andrologów najwcześniej pojawiają się zaburzenia w sferze życia płciowego. Mężczyźni skarżą się na obniżenie popędu płciowego, pojawiają się niepełne wzwody, zaburzenia wytrysku a także zaburzenia w odczuwaniu orgazmu. Pojawia się obniżenie wydolności seksualnej. W niektórych przypadkach dochodzi do całkowitej impotencji.
Jak zmniejszać te niekorzystne objawy – o tym w następnym numerze.