Żywność funkcjonalna to produkty spożywcze, które poza tradycyjnie uznaną wartością odżywczą zawierają tzw. Probiotyki utrzymujące stan zdrowia i dobre samopoczucie. Są one stosowane w zapobieganiu i leczeniu chorób oraz promocji zdrowia.
Bożena Tymińska – lekarz pediatra, specjalista chorób zakaźnych
Probiotyki, są to mikroorganizmy, które po spożyciu określonej ilości wywołują korzystny wpływ na organizm gospodarza. Nie mają właściwości chorobotwórczych ani nie wywołują wpływu toksycznego na organizm gospodarza. Głównym celem leczniczego stosowania probiotyków jest likwidacja dyskobakteriozy i przywrócenie homeostazy ekosystemu flory jelitowej.
Mechanizmy działania probiotyków:
– Hamowanie rozwoju patogennych szczepów bakterii i wirusów poprzez wytwarzanie: kwaśnego środowiska (kwas mlekowy, octowy); nadtlenku wodoru (reakcja wolnych rodników); substancji o charakterze antybiotyków (bakteriocyny); – Hamowanie przylegania patogennych bakterii do nabłonka jelitowego; – Stymulacja komórek immunokompetentnych w śluzówce jelita do produkcji Iga oraz pobudzenie układu odpornościowego; – Udział w trawieniu laktozy poprawiając jej tolerancję; – Rola detoksykacyjna (inaktywacja mutagenów i karcinogenów, biotransformacja leków); – Produkcja peptydów czynnościowych mających działanie odtruwające.
Przykładem często stosowanych probiotyków jest: Trilac, Lacidofil, Lakcid, Enterol. Te wielokierunkowe mechanizmy działania probiotyków pozwalają wymienić liczne wskazania kliniczne do ich zastosowania: leczenie i zapobieganie biegunce poantybiotykowej infekcyjnej i poinfekcyjnej; stymulacja układu odpornościowego; alergie pokarmowe
zapalenie pochwy; zespół nadwrażliwego jelita grubego; nietolerancja laktozy; hipercholesterolemia; zapalenie jelit (wrzodziejące zapalenie jelita grubego i choroba Crohna); zapobieganie nowotworom
W leczeniu probiotykami nie obserwowano poważnych w skutkach działań niepożądanych. Probiotyki uważane są za leki bezpieczne.
W długoterminowym i wieloletnim postępowaniu dietetycznym szczepy probiotyczne zawarte w jogurcie i kefirach mogą wywierać korzystny wpływ na organizm prowadząc do poprawy komfortu i długości życia poprzez np. wyrównanie poziomu cholesterolu, inaktywację carcinogenów (czynników rakogennych), czy też poprawę przyswajalności niektórych składników odżywczych. W tym aspekcie probiotyki mogą zyskać miano witamin XXI wieku.
W przypadku jednak nasilonej dysbakteriozy i biegunek infekcyjnych lub poantybiotykowych zalecenie zdrowego stylu życia może okazać się niewystarczające. Dlatego konieczne staje się odwołanie do preparatów zarejestrowanych jako leki.