Praca osób z niepełnosprawnościami to realny zysk dla rynku – wnioski z Mazowieckiego Sejmiku Osób Niepełnosprawnych

Rynek pracy wciąż poszukuje pracowników, którzy wniosą nie tylko kompetencje, ale i zaangażowanie. Mazowiecki Sejmik Osób z Niepełnosprawnościami pokazał, że osoby z niepełnosprawnością mogą być odpowiedzią na te potrzeby – pod warunkiem, że firmy przygotują się do ich pełnego włączenia.

Czy zatrudnianie osób z niepełnosprawnością to koszt czy inwestycja? Jak zmienia się rynek pracy i jakie działania powinny podjąć samorządy, instytucje i sami pracodawcy, aby otworzyć go na osoby z różnymi potrzebami? Na te pytania odpowiadano podczas Mazowieckiego Sejmiku Osób Niepełnosprawnych.

W województwie mazowieckim mieszka ponad 670 tys. osób z niepełnosprawnościami, z czego ponad połowa to osoby formalnie uznane za niepełnosprawne. Z danych GUS na grudzień 2023 wynika, że w województwie mazowieckim zatrudnionych było 44,1 tys. osób z niepełnosprawnościami, co stanowi 9,2% ogółu tej grupy osób. Ponad 5 tys. niepełnosprawnych to osoby zgłoszone jako bezrobotne (dane z WUP w Warszawie).

Bariery – te fizyczne i te mentalne

Uczestnicy sejmiku podkreślali, że kluczową przeszkodą pozostają nie tylko ograniczenia wynikające z rodzaju i stopnia niepełnosprawności, ale także bariery mentalne i brak przygotowania organizacji.

– Często widzimy tylko ograniczenia – wózek, aparat słuchowy – zamiast kompetencji i możliwości. Tymczasem niepełnosprawność nie musi być barierą, to po prostu inny sposób funkcjonowania. Kluczem jest stworzenie odpowiednich warunków pracy i skupienie się na tym, co ktoś może zrobić, a nie czego nie może – podkreślił Artur Świercz, pełnomocnik zarządu województwa mazowieckiego ds. osób niepełnosprawnych.

Na potrzebę zmiany podejścia zwróciła uwagę także Agata Spała-Zakrzewska, prezeska HR Fair Play, trenerka i audytorka dostępności

– Warto działać wielowymiarowo – z jednej strony przygotować menedżerów i rekruterów na to, że w ich zespole może pracować osoba z niepełnosprawnością, nie zawsze widoczną. Z drugiej strony trzeba tworzyć środowisko, w którym sami pracownicy nie będą bali się mówić o swoich potrzebach. To możliwe tylko wtedy, gdy pracodawca pracuje nad postawami i redukuje stereotypy

Jak budować otwarte miejsce pracy

Eksperci zgodzili się, że otwartość firm na zatrudnianie osób z niepełnosprawnością nie może ograniczać się do wypełnienia wskaźników. Coraz częściej to pracodawcy dostrzegają konkretne korzyści – lojalność, większe zaangażowanie czy różnorodność perspektyw w zespołach.

– Już nie mówimy tylko o dofinansowaniach z PFRON czy o unikaniu kar za brak realizacji 6% wskaźnika zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami. Mówimy przede wszystkim o tym, że pracodawca może znaleźć lojalnego pracownika – takiego, dla którego miejsce pracy nie będzie jedynie obowiązkiem, ale czymś, co realnie zmieni jego życie. Warto też pamiętać, że takie decyzje wzmacniają świadomość społeczną i pozytywnie wpływają na wizerunek organizacji w oczach pracowników i otoczenia – mówił Łukasz Krasoń, pełnomocnik rządu ds. osób niepełnosprawnych.

Również Magdalena Dydyszko, konsultantka i trenerka w zakresie inkluzyjnych rozwiązań, zaznaczyła, że proces zatrudniania musi być kompleksowy:

– Zanim firma zdecyduje się zatrudnić osobę z niepełnosprawnością, warto sprawdzić jej gotowość organizacyjną – od postaw pracowników, przez formę ogłoszeń rekrutacyjnych, po procedury i włączenie nowego pracownika w zespół. Dopiero wtedy obie strony mają szansę na trwałą i satysfakcjonującą współpracę.

Z kolei Tomasz Szklarski z Business Center Club zwrócił uwagę na konieczność przygotowania młodych osób z niepełnosprawnościami do wejścia na rynek pracy:

– Edukacja i dobre przygotowanie to klucz. Osoby kończące szkoły często mają niewielkie doświadczenie i nie znają swoich praw. Dlatego potrzebują wsparcia, aby świadomie poruszać się po rynku pracy i unikać barier już na starcie.

Czy statystyki widzą pracę osób z niepełnosprawnościami?

Statystyki jasno pokazują, że wskaźnik zatrudnienia osób z niepełnosprawnością wciąż jest niski, choć z pewnością nie uwzględniają wszystkich, ponieważ dotyczą tylko osób z prawnym orzeczeniem o niepełnosprawności. Uczestnicy sejmiku podkreślali, że zmiany są powoli widoczne, ale wciąż potrzebne jest większe zrozumienie tematu.

– Rynek pracy dla osób z niepełnosprawnościami powinien się rozwijać. To są wartościowi pracownicy, a nasze zadanie – jako samorządu – to tworzyć warunki do ich reintegracji społecznej i zawodowej. Przez warsztaty, szkolenia, centra integracji czy zakłady aktywności zawodowej realnie wspieramy powstawanie nowych miejsc pracy – mówiła Anna Katarzyna Brzezińska, członkini zarządu województwa mazowieckiego.

Również w instytucjach zauważalna jest zmiana trendów.

– W ciągu ostatnich 30 lat widać ogromny postęp – coraz więcej instytucji i firm zatrudnia osoby z niepełnosprawnościami. Problemem pozostaje brak wiedzy – pracodawcy muszą być świadomi nie tylko obowiązków, ale i korzyści. A te są oczywiste. Powiem mocno: dziś wstydem jest nie zatrudniać osób z niepełnosprawnościami – koordynator ds. dostępności ZUS Krzysztof Czechowski.

Osoba z niepełnosprawnością? A może z niezwykłością?

Mazowiecki Sejmik Osób Niepełnosprawnych pokazał, że zatrudnianie osób z niepełnosprawnościami nie powinno być postrzegane w kategoriach kosztu, ale inwestycji. To korzyści nie tylko dla samych pracowników, lecz także dla firm i całego społeczeństwa.

Był też miejscem zaprezentowania wstępnych założeń kampanii społecznej „Osoba z Niezwykłością”, która ma trafić do środowisk biznesowych jako potencjalnych pracodawców. Z założenia ma przełamać stereotypy i pokazać, że osoby z niepełnosprawnością to pracownicy z potencjałem. Kampania będzie m.in. bazować na dobrych praktykach w tworzeniu kultury organizacyjnej uwzględniającej różnorodność zatrudnianych osób. Przedsiębiorcy będą mogli liczyć na webinary i materiały, które pozwolą im lepiej poznać temat.