Występowałam w Sądzie bez adwokata i przegrałam sprawę. Dowiedziałam się od znajomej, że mogę wnosić o unieważnienie postępowania, bo nie miałam adwokata a Sąd nie pouczył mnie dostatecznie jak mam się bronić.
Według Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 7 listopada 2007 r. II CSK 286/07 ?Naruszenie art. 5 i art. 212 KPC przez nieudzielenie stronie pouczeń co do czynności procesowych, w szczególności zaś pouczenia co do możności zgłoszenia wniosku o ustanowienie adwokata z urzędu nie powoduje nieważności postępowania, lecz może być uchybieniem mogącym mieć wpływ na wynik sprawy (art. 398[3] § 1 pkt 2 KPC), jeżeli in concreto zachodziła potrzeba udzielenia stronie stosownych pouczeń.?
Naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 5 i art. 212 KPC nie skutkuje nieważnością postępowania ze względu na pozbawienie strony możności obrony swych praw.
Przyjmuje się, że niemożność obrony zachodzi wówczas, gdy w postępowaniu sądowym pozbawiono stronę, wbrew jej woli, całkowitej możności podejmowania lub świadomego zaniechania czynności procesowych zmierzających do ochrony jej sfery prawnej.
Pozbawienie strony możności obrony praw zachodzi np. w sytuacji rozpoznania sprawy i wydania wyroku w nieobecności powoda, który przed rozprawą wykazał zaświadczeniem lekarskim niemożność stawienia się w sądzie i wnosił o odroczenie rozprawy; przeprowadzenia rozprawy bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku, mimo że pełnomocnik strony złożył wniosek o jej odroczenie; oczywistej nieprawidłowości doręczenia uzasadnienia przez sąd, (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 stycznia 2004 r., I CK 19/03); lub też rozpoznania sprawy na posiedzeniu niejawnym, jeśli rozprawa jest obligatoryjna (orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 10 lipca 1974 r., II CR 331/74, OSNCP 1975, nr 5, poz. 84).
Stanowiskiem Sądu Najwyższego ? Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 26 czerwca 2006 r. II UK 227/05 ?Na podstawie art. 5 KPC sąd udziela stronie działającej bez adwokata lub radcy prawnego potrzebnych wskazówek co do czynności procesowych. Ta powinność sądu odnosi się do udzielania wskazówek dotyczących czynności procesowych niezbędnych dla realizacji lub obrony swych praw, o których strona występująca bez adwokata może nie wiedzieć.? Nie ma więc obowiązku wskazywania konkretnych czynności, jakie w danej sprawie powinna podjąć strona. Sąd nie zastępuje strony działającej bez adwokata, a tylko informuje ją o przysługujących jej prawach i obowiązkach procesowych.
Przepis art. 5 KPC nakłada na sąd obowiązek udzielania wskazówek niezbędnych do prawidłowego przebiegu postępowania, a nie do szczegółowego instruowania strony występującej w sprawie bez pełnomocnika.