Moja żona w testamencie przepisała wszystko na nasze dzieci. Słyszałem, że mogę jako spadkobierca ustawowy ubiegać się o zachowek, jeżeli zostałem pozbawiony jakiegokolwiek majątku ze spadku. Czy zachowek ten mi się rzeczywiście należy i w jakiej wysokości? Jak powinienem sformułować wniosek o wydanie zachowku i do jakiego sądu powinienem go złożyć?
Oczywiście, zachowek Panu przysługuje jako małżonkowi. Nie mniej zostałby Pan odsunięty od dziedziczenia w oparciu o złożony pozew o rozwód lub separację z Pana wyłącznej winy, jednakże z przedstawionej sytuacji nie wnioskuję takiego stanu rzeczy.
Wysokość zachowku nie ma wartości stałej, wynosi on jedną drugą tego, co otrzymałby Pan dziedzicząc z ustawy. Jednakże w przypadku osób trwale niezdolnych do pracy (np. wskutek ciężkiej choroby) i małoletnich zachowek wynosi dwie trzecie tego, co dziedziczyliby z ustawy. Ponadto jeżeli otrzymał Pan od żony darowiznę lub też został uczyniony zapis w testamencie na Pana rzecz ? zostaje to zaliczone na poczet zachowku.
O zachowek należy wystąpić do spadkobierców lub wykonawcy testamentu. Odpowiedzialność spadkobierców do chwili działu spadku jest solidarna, natomiast po dziale proporcjonalna do udziałów. Spadkobierca ma obowiązek na Pana żądanie zgłoszone w ciągu pięciu lat od ogłoszenia testamentu lub otwarcia spadku (po tym terminie roszczenie ulega przedawnieniu) wypłacić zachowek. W przypadku uchylenia się od tego zobowiązania może Pan wystąpić na drogę sądową z powództwem cywilnym. Sądem właściwym będzie wówczas sąd ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Jeżeli do działu spadku jeszcze nie doszło, wnosi Pan o zasądzenie od pozwanych, czyli spadkobierców, solidarnie kwoty z tytułu zachowku wraz z przysługującymi odsetkami ustawowymi, które zostają naliczane z chwilą wniesienia pozwu. Natomiast jeśli dział spadku nastąpił, wnosi Pan o zasądzenie od konkretnych spadkobierców określonych kwot.
W uzasadnieniu powinien Pan wskazać okoliczności spadkobrania, tzn. liczbę spadkobierców, wysokość udziałów spadkowych. Proszę też podać sygnaturę akt. Następnym krokiem będzie wyliczenie wartości zachowku.
Ważne jest też, aby zgodnie z art. 992 KC przy ustalaniu udziału spadkowego, stanowiącego podstawę do obliczania zachowku, uwzględnić spadkobierców niegodnych oraz spadkobierców, którzy spadek odrzucili. Nie uwzględnia się natomiast spadkobierców, którzy zrzekli się dziedziczenia albo zostali wydziedziczeni. Do wartości zachowku nie dolicza się też drobnych darowizn; darowizn dokonanych przed więcej niż 10 laty, licząc wstecz od otwarcia spadku; darowizn uczynionych przez spadkodawcę w czasie, gdy nie miał dzieci, chyba że darowizna została dokonana na mniej niż 300 dni przed urodzeniem się dziecka; a przy ustalaniu zachowku dla małżonka darowizn dokonanych przed zawarciem małżeństwa.