Dostałem zawiadomienie z sądu do stawienia się na rozprawie w charakterze świadka. Nie ukrywam, iż wolałbym nie występować w tej roli, dlatego chcę wiedzieć co mi grozi, gdy nie pojawię się na rozprawie. Proszę też o informacje na temat przesłuchania świadka, bo nigdy nie byłem przesłuchiwany i nie wiem jak to się odbywa.
Jeżeli nie usprawiedliwi Pan należycie niestawienia się na wezwanie organu prowadzącego postępowanie, zgodnie z art. 285 § 1 KPK może zostać na Pana nałożona kara pieniężna w wysokości do10 000 zł. Jak stanowi art. 190 § 1 KPK Przed rozpoczęciem przesłuchania uprzedza się świadka o odpowiedzialności karnej za zeznanie nieprawdy lub zatajenie prawdy. Jest to istotne, gdyż uprzedzenie świadka o odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznanie lub odebranie przyrzeczenia jest warunkiem jego odpowiedzialności za fałszywe zeznanie. Konieczne jest też upewnienie się czy świadek zrozumiał, co grozi mu w przypadku mówienia nieprawdy lub zatajenia prawdy. Uprzedzenie takie ma miejsce przed każdym przesłuchaniem, nawet jeżeli wcześniej świadek w tym samym postępowaniu był już przesłuchiwany i uprzedzany o odpowiedzialności.
Przesłuchanie rozpoczyna się od zapytania świadka o imię, nazwisko, wiek, zajęcie, miejsce zamieszkania, karalność za fałszywe zeznanie lub oskarżenie oraz stosunek do stron. Dane te zostają wpisane do protokołu. Ponadto świadka należy uprzedzić o prawie odmowy zeznań ( art. 182 KPK) , prawie uchylenia się od odpowiedzi na pytanie ( art. 183 KPK) oraz o możliwości zwolnienia od złożenia zeznań (art. 185 KPK), ale tylko wtedy jeżeli ujawnią się okoliczności objęte tymi przepisami. Nie uprzedzenie świadka w tym względzie, może spowodować jego bezkarność za złożenie fałszywych zeznań, jeżeli zostały one złożone z obawy przed odpowiedzialnością karną grożącą jemu samemu lub jego najbliższym.
Środkiem mającym służyć motywowaniu świadka do składnia przez niego prawdziwych zeznań jest instytucja przyrzeczenia. Jej treść wyznacza art.188§ 1 KPK „Świadomy znaczenia moich słów i odpowiedzialności przed prawem przyrzekam uroczyście, że będą mówił szczerą prawdę, niczego nie ukrywając z tego, co mi jest wiadome”. Do złożenia przyrzeczenia jest obowiązany każdy świadek, z wyłączeniem osób które nie ukończyły 17 lat, a także gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie, że świadek z powodu zaburzeń psychicznych nie zdaje sobie sprawy ze znaczenia przyrzeczenia. Ponadto zwolnionym od złożenia przyrzeczenia jest świadek będący osobą podejrzaną o popełnienie przestępstwa w danym postępowaniu lub świadek pozostający w ścisłym związku z czynem stanowiącym przedmiot postępowania albo gdy za to przestępstwo został skazany, a także gdy świadek był prawomocnie skazany za fałszywe zeznanie lub oskarżenie. Jak stanowi art. 188 § 2- 4 świadkowi, który w danej sprawie składał już przyrzeczenie, sąd przypomina je przy przesłuchaniu, chyba że uzna za potrzebne ponowne odebranie przyrzeczenia.
W razie odmowy złożenia przyrzeczenia na świadka może być nałożona kara pieniężna. Nie mniej wątpliwa jest wartość przyrzeczenia, złożona w wyniku nałożenia kary porządkowej.