Smog do niedawna kojarzyliśmy raczej z Tokio czy Pekinem, miastami w których ludzie, w telewizyjnych relacjach, pojawiali się w białych maseczkach na twarzy. Dziś takie same, a nawet jeszcze bardziej nowoczesne maseczki można kupić w polskich aptekach.
Smog to pojęcie stanowi połączenie angielskich słów smoke (dym) i fog (mgła), powstaje w efekcie mieszania się powietrza z dymem i spalinami zawierającymi szkodliwe związki chemiczne, których głównym źródłem jest węgiel, a także ropa naftowa i jej pochodne (asfalt, koks, benzyna, plastiki.
Bezpieczne dla zdrowia i życia wartości stężeń pyłu zawieszonego i ich normy ustalone przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) są od dawna znane.
Wnioski nie są optymistyczne – w województwie mazowieckim jakość powietrza jest zła. Od wielu lat mamy do czynienia z przekraczaniem poziomów dopuszczalnych pyłu zawieszonego PM10 i pyłu zawieszonego PM2,5 oraz poziomu docelowego benzo(a)pirenu, czego efektem jest koło 4 tysięcy zgonów rocznie oraz ponad 45 tysięcy utraconych przez całą populację lat życia (zgodnie z szacowaniem wg metodyki WHO).
Jest źle i trzeba dużego wysiłku oraz konsekwencji zarówno w skali globalnej, krajowej, regionalnej i lokalnej, by powietrze znów było czyste.
Monitorowanie obowiązkowe
Ustalenie przyczyn zanieczyszczenia powietrza to pierwszy krok ku naprawie.
Monitoring umożliwia bieżącą ocenę stanu zagrożenia i pozwoli na zaplanowanie przez gminy środków na dywersyfikację systemów cieplnych oraz określenie potrzeb na pomoc dla indywidualnych gospodarstw deklarujących chęć wymiany starych pieców domowych na nowe – minimalnie zanieczyszczające powietrza. To również realna szansa na pozyskanie dodatkowych funduszy zewnętrznych. Również w powiecie wołomińskim nacisk lokalnej społeczności na bieżący monitoring jest coraz większy.
Jak się chronić
Od kilku lat z taką samą uwagą, jak prognozy pogody, śledzimy informacje o zanieczyszczeniu powietrza. Jesteśmy coraz bardziej świadomi, stosujemy się do zaleceń, ograniczamy pobyt na świeżym powietrzu, a nawet nosimy maseczki wspomniane na wstępie. Jednak są to działania bardziej doraźne niż sposób na minimalizację ryzyka zwiększonych zachorowań i dolegliwości układu oddechowego i krążeniowego
Ciekawostką co prawda sprzed lat, ale nadal intrygującą jest fakt, że po wprowadzeniu zakazu palenia węglem w Dublinie w roku 1990 i związaną z tym szybką, znaczną poprawą jakości powietrza, liczba zgonów zmniejszyła się rocznie o ok. 360 (8% wszystkich zgonów).
Dziś jednak nie wystarczą tylko najprostsze działania, ale warto sobie uświadomić, jak wiele od nas zależy, każdej zimy w powietrzu ?wisi? żrący dym wydobywający się z kominów ? są tacy, którzy palą w piecach śmieciami, odpadami, także trującymi. Nie jest to ani odpowiedzialne, ani mądre.
Nadzieją na to, że poprawa stanu powietrza jednak nastąpi, są ludzie świadomi zagrożenia, odpowiedzialni za swoją okolice. Coraz częściej nie trzeba im tłumaczyć, jak ważna jest jakość tego, czym oddychamy.
Wieloletnie zaniedbania trzeba będzie długo naprawiać. Kluczową kwestią jest edukacja. Pomysły mogą być różne. Do najciekawszych należy akcja ?Czyste powietrze ? szkolny program edukacyjny?, której już drugą edycję realizuje Stowarzyszenie na Rzecz Promocji i Rozwoju Zalewu Zegrzyńskiego w 53 szkołach ponadpodstawowych pięciu powiatów województwa mazowieckiego, w tym również wołomińskim.
W ramach akcji ?Czyste powietrze? odbywają się lekcje wg przygotowanego przez Stowarzyszenie scenariusza, ale przede wszystkim wprowadzany jest szkolny system monitorowania jakości powietrza przy wykorzystaniu danych z urządzenia do monitorowania pyłków PM 2,5 i PM 10, najbliższe nas właśnie zostało zamontowane w ostatnich dniach przy szpitalu powiatowym w Wołominie, a aktualne wyniki rejestrowane na bieżąco są ogólnie dostępne na stronie internetowej www.oddychajnamazowszu.pl
Projekt Stowarzyszenia na Rzecz Promocji i Rozwoju Zalewu Zegrzyńskiego jest realizowany w ramach projektu dofinansowanego przez Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego.
Igor Sulich