Decydując się na wystąpienie do sądu w sprawie cywilnej, należy zacząć od pozwu – pisma procesowego wszczynającego postępowanie w sprawie. Musi on być sporządzony w maszynopisie lub odręcznie (czytelnie!) w tylu egzemplarzach, ilu osób dotyczy plus egzemplarz dla sądu. Do pozwu należy załączyć odpisy powołanych w nim dokumentów.
W pismach procesowych trzeba powoływać się na sygnaturę akt – znajduje się ona na każdym piśmie, które otrzymujemy z sądu. Wszystkie pisma procesowe trzeba składać z odpisami dla pozostałych stron.
Sąd po otrzymaniu pozwu może wezwać do jego uzupełnienia, poprzez uiszczenie wpisu. Zarządzenie to należy wykonać we wskazanym terminie tygodniowym, gdyż uchybienie terminu spowoduje zwrot pozwu – bez rozpoznania. Jeżeli kwota wpisu jest dla nas za wysoka, można złożyć wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych. Wniosek ten należy uzasadnić oraz załączyć zaświadczenie o dochodach swoich i osób pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym.Należy niezwłocznie powiadamiać sąd o zmianie miejsca zamieszkania. Sąd ani inne strony nie muszą ustalać nowego adresu. Korespondencję wysłaną na dotychczasowy adres, mimo że nieodebraną, sąd uzna za doręczoną.
Właściwym do rozpoznania sprawy jest sąd, w którego okręgu mieszka (lub ma siedzibę) pozwany. Sądem, do którego kierujemy pozew, może być sąd rejonowy lub okręgowy. Sądy okręgowe rozpoznają sprawy o: rozwód; prawa niemajątkowe i łącznie z nimi dochodzone roszczenia majątkowe; prawa majątkowe, których wartość przedmiotu sporu przekracza kwotę 30.000 zł (od 5.02.2005 r, – 75.000 zł), oprócz spraw o alimenty, naruszenie posiadania i o zniesienie wspólności majątkowej pomiędzy małżonkami, z zakresu prawa autorskiego i prasowego. Wszystkie pozostałe spory rozpoznaje sąd rejonowy. Skierowanie sprawy do sądu niewłaściwego spowoduje przekazanie jej przez ten sąd sądowi właściwemu, o czym zostaniemy powiadomieni.
Strony procesu powiadamiane są o terminach rozpraw oraz o decyzjach, jakie zapadły na posiedzeniach niejawnych. Nieusprawiedliwiona nieobecność na rozprawie może spowodować ujemne skutki procesowe: wyrok zaoczny, zawieszenie postępowania,
w sprawach rozwodowych nawet ukaranie grzywną.
W trakcie rozprawy strony mają prawo zgłaszać wnioski, zadawać pytania.