Utrzymujący się wysoki poziom spożycia alkoholu, rosnące zainteresowanie e-papierosami oraz nowe zagrożenia, takie jak hazard – to m.in. najnowsze wyniki międzynarodowego badania ESPAD 2024. Chociaż obserwuje się pewne pozytywne tendencje, takie jak spadek palenia tradycyjnych papierosów i używania marihuany, to wnioski płynące z raportu budzą niepokój ekspertów.
W województwie mazowieckim przeprowadzono kolejną edycję międzynarodowego badania ESPAD (European School Survey Project on Alcohol and Drugs, czyli raport „Używanie alkoholu i narkotyków przez młodzież szkolną). Badanie rzuca światło na skalę zjawiska używania alkoholu, tytoniu, narkotyków oraz innych substancji psychoaktywnych wśród młodzieży uczniów szkół średnich.
– Przed nami najnowsze badanie ESPAD, które zamówiliśmy w 2024 roku. Badania są realizowane na terenie naszego kraju od 1995 roku. Dzięki tym badaniom jesteśmy w stanie prześledzić trend pokazujący, jak wygląda zażywanie substancji na przestrzeni wielu lat. Z badań wynika, że zdecydowanie wzrosła liczba osób upijających się i to jest bardzo niepokojące zjawisko. Drugą taką tendencją, którą udało nam się zaobserwować, jest wzrost używania e-papierosów. Jest też spadek zażywania przez młodzież twardych narkotyków. Natomiast od kilku lat obserwujemy stagnację w zażywaniu marihuany
– podsumowuje wyniki badania Tomasz Osadnik, pełnomocnik zarządu województwa mazowieckiego do spraw profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych .
Badanie jest realizowane w dwóch grupach wiekowych: 15-16 lat i 17-18 lat. Ponieważ realizowane jest co kilka lat, taki zakres wiekowy pozwala wychwycić trendy używania niektórych substancji.
Alkohol wciąż na pierwszym miejscu
– Badanie ESPAD ma charakter porównawczy, ponieważ jest realizowane nie tylko na Mazowszu, ale również w całej Polsce oraz w Europie. To najnowsze wskazuje, że alkohol nadal pozostaje najbardziej rozpowszechnioną substancją psychoaktywną wśród młodzieży. Ponad 80% uczniów w wieku 15-16 lat oraz ponad 92% uczniów w wieku 17-18 lat przyznało, że przynajmniej raz w życiu piło alkohol. Z kolei w ciągu ostatniego miesiąca przed badaniem alkohol spożywało 48% młodszych uczniów oraz ponad 76% starszych, czyli taka grupa to potencjalnie osoby uzależnione. Rekomendacje z badań wskazują kierunek dalszych działań profilaktycznych – niezwykle ważne jest zachęcanie młodzieży do zdrowszego, bardziej aktywnego życia, wolnego od uzależnień
– mówi Mariusz Budziszewski – zastępca dyrektora ds. profilaktyki uzależnień i wspierania rodziny.
Niepokojący jest wysoki odsetek młodzieży sięgającej po alkohol w sposób ryzykowny – tzw. binge drinking, czyli incydentalne nadmierne spożycie. Eksperci zwracają uwagę na wzrost dostępności alkoholu, co może przyczyniać się do utrzymującego się wysokiego wskaźnika spożycia. W odpowiedzi na ten problem konieczne jest wdrożenie skutecznych strategii, takich jak ograniczenie sprzedaży nocnej czy zmniejszenie liczby punktów sprzedaży. Istotne jest też szkolenie sprzedawców w zakresie przestrzegania zakazu sprzedaży alkoholu niepełnoletnim.
E-papierosy wypierają tradycyjny tytoń
Chociaż tradycyjne papierosy tracą na popularności, to ich miejsce zajmują e-papierosy i inne nowoczesne wyroby nikotynowe. 40,7% młodszych uczniów i 57,8% starszych przyznało, że przynajmniej raz w życiu paliło papierosy. Wzrost używania e-papierosów sugeruje, że młodzież postrzega je jako mniej szkodliwe, mimo że badania dowodzą ich negatywnego wpływu na zdrowie.
Zmieniają się także trendy – spadek popularności tradycyjnych papierosów idzie w parze ze wzrostem użycia e-papierosów. Do przynajmniej jednorazowego użycia przyznało się 59% młodszych uczniów i ponad 73% starszych. Co gorsza, znacząco wzrósł odsetek młodzieży, który wskazuje, że używał e-papierosów w czasie 30 dni przed badaniem (czyli to używanie bardziej wskazujące na uzależnienie). We wcześniejszym badaniu było to 29% w młodszej grupie wiekowej przy 39% obecnie, natomiast wśród starszej młodzieży udział ten zwiększył się z 41% do ponad 54% W obu przypadkach zjawisko dominuje bardziej wśród dziewcząt niż chłopców.
Marihuana mniej popularna, ale wciąż używana
Używanie marihuany wśród młodzieży nieznacznie spadło, zwłaszcza w starszej grupie wiekowej, co może być efektem skutecznych działań profilaktycznych. Wzrasta mimo to odsetek nastolatków, którzy postrzegają marihuanę jako substancję stosunkowo bezpieczną. Tendencje legalizacyjne w innych krajach mogą przyczyniać się do zmiany społecznego postrzegania ryzyka związanego z jej używaniem.
Nowe zagrożenie: hazard wśród młodzieży
Raport ESPAD 2024 zwraca uwagę na narastający problem hazardu wśród nastolatków. Około 20% uczniów w wieku 15-16 lat i 25% w wieku 17-18 lat przyznało, że uczestniczyło w grach losowych, w których stawia się pieniądze. Eksperci podkreślają, że brak odpowiedniej edukacji w tym zakresie może prowadzić do uzależnienia od hazardu w przyszłości.
Co dalej? Konieczność skutecznej profilaktyki
Wyniki badania ESPAD 2024 pokazują, że konieczne jest podjęcie bardziej zdecydowanych działań profilaktycznych, uwzględniających zmieniające się nawyki młodzieży. W szczególności wskazuje się na potrzebę:
- ograniczenia dostępności alkoholu poprzez skuteczniejsze egzekwowanie zakazu sprzedaży niepełnoletnim,
- zintensyfikowania kampanii informacyjnych na temat szkodliwości e-papierosów,
- uwzględnienia w programach profilaktycznych specyfiki różnych grup, np. dziewcząt, u których wzrasta spożycie alkoholu i nikotyny,
- wprowadzenia edukacji dotyczącej zagrożeń związanych z hazardem wśród młodzieży.
Eksperci podkreślają, że kluczowe jest również zaangażowanie rodziców i nauczycieli w budowanie świadomości młodych ludzi na temat ryzyka związanego z używaniem substancji psychoaktywnych oraz hazardem. Raport ESPAD 2024 stanowi ważne ostrzeżenie i punkt wyjścia do dalszych prac nad skuteczniejszymi strategiami profilaktycznymi.
Pełny raport znajduje się na stronie:
Więcej informacji z Mazowsza
Znamy laureatów 5. edycji Mazovian Startup
Za nami 5. Gala „Rok w Kulturze na Mazowszu”.
Mazowieckie Forum Społeczności Energetycznych
Ponad 115 mln zł z KPO dla mazowieckich gmin
