Wiedza o dezinformacji pomaga odbiorcy w jej rozpoznaniu, a co za tym idzie – powstrzymuje go od jej dalszego rozpowszechniania. Dlatego jest najlepszym sposobem walki z tym zjawiskiem.
Warto wiedzieć, że:
- Dezinformacja to nieprawdziwa lub celowo wprowadzająca w błąd informacja, która jest tworzona i rozpowszechniana z zamiarem oszukania odbiorców.
- Dezinformacja to zamierzone działanie, które zaburza lub fałszuje przekaz informacyjny dla osiągnięcia określonych korzyści, np. ekonomicznych czy politycznych.
- Rozpowszechnianie dezinformacji jest to szereg zaplanowanych czynności, systematycznie i fachowo prowadzonych głównie za pośrednictwem mediów masowych (internetu, telewizji, prasy czy radia).
- Dziś dezinformacja rozprzestrzenia się głównie w internecie i za pośrednictwem mediów społecznościowych.
- Dezinformacja może wyrządzić szkodę zarówno jednostkom, grupom, organizacjom, jak i państwom.
Dlaczego dezinformacja jest problemem?
Dezinformacja jest zjawiskiem niebezpiecznym, ponieważ:
- Podważa zaufanie do państwa i instytucji publicznych: Podmioty dezinformujące często przeprowadzają ataki szkodzące czyjemuś wizerunkowi oraz podszywają się pod media i instytucje publiczne, które są niezbędne do utrzymania zdrowej demokracji. Manipulowanie opinią publiczną za pomocą dezinformacji może oddziaływać np. na wyniki wyborów.
- Podważa zaufanie do nauki i dziennikarstwa.
- Może bezpośrednio zagrozić życiu i zdrowiu społeczeństwa lub jednostki: dezinformowanie w tematach związanych z medycyną lub zdrowiem publicznym może prowadzić do niebezpiecznych zachowań.
- Powoduje podział społeczeństwa – może prowadzić do wzrostu polaryzacji społecznej i konfliktów.
- Przynosi straty, m.in. ekonomiczne – fałszywe treści wpływają na decyzje inwestycyjne i zakupowe, co może prowadzić do strat ekonomicznych firm, obywateli, a także państwa.
- Dezinformacja może mieć szczególnie negatywny wpływ na rozwój młodych ludzi – ich zdrowie, edukację, zachowanie czy poglądy. Dlatego ważne jest, aby młodzi jak najszybciej nauczyli się rozpoznawać i krytycznie oceniać informacje, z którymi się spotykają.
Jak powstaje dezinformacja?
Na proces powstawania i rozpowszechniania dezinformacji składają się następujące działania:
- Autor dezinformacji tworzy fałszywe treści w formie wpisów w mediach społecznościowych, materiałów wideo czy zdjęć.
- Autor dezinformacji powoduje tzw. szum informacyjny. Szum informacyjny polega na podawaniu wielu wersji zdarzenia, popartych fałszywymi lub zniekształconymi faktami. W ten sposób, w natłoku różnych treści, podmiot dezinformujący chce zatrzeć prawdę, która jest dla niego niewygodna.
- Dezinformację rozpowszechniają boty i trolle oraz ich zorganizowane grupy – nazywane armiami botów i farmami trolli.
- Boty i trolle mogą tworzą tzw. sztuczny tłum, sprawiający wrażenie, że dane informacje, np. wpisy, są popularne, a przez sprawiają wrażenie ważnych i bardziej wiarygodnych.
- Rozpowszechnianiu dezinformacji sprzyjają algorytmy, które promują treści kontrowersyjne, sensacyjne lub emocjonalne, generujące większe zaangażowanie użytkowników. Algorytmy mogą być manipulowane przez boty.
Kto rozpowszechnia dezinformację?
Czy wiesz, że każdy z nas może przyczynić się do szerzenia dezinformacji? Wystarczy nieświadomie udostępnić fałszywą treść w mediach społecznościowych.
Dezinformację mogą rozpowszechniać:
- Służby różnych krajów – mogą celowo rozprzestrzeniać dezinformację, żeby osiągnąć swoje cele poprzez wpływanie na politykę, gospodarkę, bezpieczeństwo czy kulturę innych krajów.
- Trolle – są to prawdziwi użytkownicy w mediach społecznościowych, którzy zamieszczają prowokacyjne treści. Swoją aktywnością prowokują konflikty, podziały, potęgują chaos i zamieszanie oraz zaburzają rzeczową dyskusję. Mogą działać w sposób zorganizowany, w ramach tzw. farm trolli.
- Boty – są automatycznymi kontami w mediach społecznościowych, które tworzą sztuczny tłum i wykonują określone zadania. W kontekście dezinformacji boty rozumiane są głównie jako fałszywe, zautomatyzowane konta, które naśladują ludzkie zachowanie i są wykorzystywane do wzmacniania określonych treści – lajkowania, publikowania, udostępniania, a nawet komentowania postów i artykułów.
- Politycy, liderzy opinii – mogą posługiwać się nierzetelnymi danymi czy zmanipulowanymi informacjami.
- Zwykli użytkownicy – mogą rozpowszechniać dezinformację z przekonaniem, że to informacje prawdziwe, bez intencji wyrządzenia szkody (wówczas mówimy o tzw. misinformacji).
Dezinformacja a fake news, manipulacja, propaganda, misinformacja i malinformacja
Dezinformacja to szerokie pojęcie. Funkcjonuje też wiele pojęć pokrewnych, z których większość stosuje się wymiennie z pojęciem dezinformacji. W istocie jednak pojęcia te oznaczają różne zjawiska, które łączy to, że wszystkie są przejawami dezinformacji – są to:
Fake news – treść całkowicie lub częściowo nieprawdziwa, spreparowana lub przeinaczona, kłamstwo.
Manipulacja – celowe działanie, które wywiera wpływ na odbiorcę poprzez wzbudzanie emocji, np. strachu, poczucia winy czy obowiązku. Cechami manipulacji są podstępność i subtelność – ofiara manipulacji ulega jej nieświadomie i nie zdaje sobie sprawy z metod manipulacji, które są wobec niej stosowane.
Propaganda – natarczywe działanie za pośrednictwem środków masowego przekazu (telewizji, radia, prasy, internetu) w celu wywarcia wpływu na poglądy i zachowania całej zbiorowości. Posługuje się technikami perswazji i manipulacji. Często także odwołuje się do emocji odbiorców. Wykorzystuje jedynie te informacje, które służą jej celom, pomijając inne.
Misinformacja – inaczej dezinformacja nieintencjonalna. Jest to treść nieprawdziwa, ale tworzona i rozpowszechniana bez zamiaru wyrządzenia szkody. Treść taką zwykle udostępniają internauci, zwykle po powierzchownym tylko zapoznaniu się z nią, bez przemyślenia i często pod wpływem emocji.
Malinformacja – wykorzystanie informacji prawdziwej, ale z intencją wyrządzenia szkody.
Jak się uchronić przed dezinformacją?
Wiedza o dezinformacji i świadomość metod, jakimi się posługuje, są najlepszymi sposobami walki z tym zjawiskiem.
Aby powstrzymać dezinformację – zgłoś ją. Możesz to zrobić tu.
Po praktyczne wskazówki pomagające rozpoznawać dezinformację – zajrzyj tu.
Ministerstwo Cyfryzacji
Więcej wiadomości z Mazowsza
Zderzenie osobówek na DK92 – trzy osoby trafiły do szpitala
9 grudnia, o godzinie 14:42, do Stanowiska Kierowania Komendanta Powiatowego PSP w Sochaczewie wpłynęło zgłoszenie o wypadku drogowym na 428 kilometrze drogi krajowej
[...]
0 komentarzy
Czujnik tlenku węgla uratował rodzinę w Wołominie
Wczoraj w godzinach wieczornych na ul. Polnej w Wołominie doszło do groźnego zdarzenia związanego z emisją tlenku węgla w jednym z budynków wielorodzinnych.
[...]
0 komentarzy
Nietrzeźwy kierowca uderzył w ogrodzenie
64-letni kierowca opla z blisko 1,5 promila alkoholu w organizmie, stracił panowanie nad autem w Woli Rębkowskiej i uderzył w ogrodzenie posesji. Mężczyzna
[...]
0 komentarzy
Tragiczny wypadek na DK-60 – zderzenie osobówki z ciężarówką
Ciechanowscy policjanci wyjaśniają przyczynę i okoliczności tragicznego w skutkach wypadku drogowego, do którego doszło wczoraj (8.12) na DK-60 w miejscowości Morawy-Laski. W zderzeniu
[...]
0 komentarzy
Oferowali nieautentyczne bonifikarty – zatrzymali ich nowodworscy policjanci
Policjanci Wydziału do Walki z Przestępczością Gospodarczą i Korupcją nowodworskiej komendy, zatrzymali mężczyznę podejrzanego o oszustwa internetowe, w których sprawcy wykorzystywali nieautentyczne bonifikarty
[...]
0 komentarzy
Pijany 44-latek uderzył w opla i próbował odjechać
Do zdarzenia doszło w sobotnią noc na moście, na rzece Narew. Kierowca chevroleta spowodował kolizję z oplem, a następnie chciał oddalić się z
[...]
0 komentarzy
Zderzenie ciężarówki z samochodem osobowym – jedna osoba trafiła do szpitala
8 grudnia po południu doszło o zderzenia ciężarówki z samochodem osobowym na trasie S61 w pobliżu Budziszek. Tragiczny wypadek na DK-60 – zderzenie
[...]
0 komentarzy
Zaatakował ratowników medycznych – usłyszał zarzuty i trafił pod dozór Policji
Policjanci z komendy na Pradze Północ zatrzymali nietrzeźwego mężczyznę, który zaatakował ratowników medycznych, w trakcie udzielanej mu pomocy. 62-latek był pijany. Gdy wytrzeźwiał,
[...]
0 komentarzy
Wspólna akcja kryminalnych i policjantów CBŚP
Kryminalni z komendy dla Powiatu Warszawskiego Zachodniego wspólnie z policjantami z Wydziału do Spraw Zwalczania Zorganizowanej Przestępczości Narkotykowej CBŚP Zarządu w Lublinie w
[...]
0 komentarzy
Zabezpieczono ponad 1,5 kilograma narkotyków, do sprawy zatrzymany 31- latek
Kryminalni z Komendy Powiatowej Policji w Wołominie ujawnili i zabezpieczyli ponad 1,5 kilograma narkotyków, których wartość rynkową oszacowano na ponad 80 tysięcy złotych.
[...]
0 komentarzy
Śmiertelnie potrącił 75-letniego rowerzystę i uciekł z miejsca zdarzenia. Został zatrzymany – grozi mu 20 lat więzienia.
Policjanci zatrzymali 39-letniego mieszkańca powiatu białobrzeskiego, który kierując Oplem w niedzielne popołudnie w gminie Promna, śmiertelnie potrącił 75-letniego rowerzystę i uciekł z miejsca
[...]
0 komentarzy
Zdarzenia drogowe w powiecie węgrowskim
W minionym tygodniu na terenie powiatu węgrowskiego doszło do wielu zdarzeń drogowych. Policjanci apelują o zwiększenie uwagi na drodze. Zatrzymany na S8: ponad
[...]
0 komentarzy
2,5 promila i wypadek. Poważne skutki jazdy po alkoholu
W niedzielny poranek na trasie S17 w Górznie doszło do groźnego wypadku – nietrzeźwy 31‑letni kierowca volkswagena, mając prawie 2,5 promila alkoholu, zderzył
[...]
0 komentarzy
Skuteczna akcja policjantów – 6,5 kg przejętych narkotyków, zatrzymania i areszty
Funkcjonariusze Komendy Powiatowej Policji w Garwolinie, wspierani przez policjantów Wydziału dw. z Przestępczością Narkotykową Komendy Wojewódzkiej Policji w Radomiu, przeprowadzili szeroko zakrojoną operację
[...]
0 komentarzy
Zatrzymany na S8: ponad 2 promile, zakaz prowadzenia i próba łapówki
Pijany, z czynnym zakazem kierowania pojazdami i brakiem obowiązkowego ubezpieczenia OC pojazdu, jechał drogą S8 i stwarzał zagrożenie dla innych uczestników ruchu drogowego.
[...]
0 komentarzy